Mối quan hệ cung – cầu không chỉ là một khái niệm khô khan trong sách kinh tế học, mà nó còn phản ánh rõ nét trong đời sống hằng ngày của chúng ta. Để dễ hiểu hơn, hãy cùng khám phá một số ví dụ thực tế, thú vị về cách cung – cầu vận hành và ảnh hưởng đến giá cả, thị trường.
1. Cơn Sốt iPhone Mới – Khi Cầu Vượt Cung
Mỗi khi Apple ra mắt iPhone mới, bạn có thể thấy hàng dài người xếp hàng chờ mua ở các Apple Store, dù giá của chúng không hề rẻ. Đây chính là một ví dụ kinh điển của cung – cầu:
Cầu tăng cao: Ai cũng muốn sở hữu một chiếc iPhone mới nhất ngay khi nó ra mắt, tạo nên nhu cầu lớn trên thị trường.
Cung hạn chế: Apple chỉ sản xuất một lượng nhất định trong đợt đầu, và số lượng có hạn khiến hàng bị “cháy”.
Hậu quả là giá iPhone có thể bị đội lên chóng mặt trên thị trường chợ đen. Một chiếc iPhone mới, vốn có giá 1.000 USD, có thể bị đẩy lên 1.500 – 2.000 USD nếu khan hiếm. Khi nguồn cung tăng (Apple sản xuất thêm), giá dần ổn định trở lại.
2. Dưa Hấu “Giải Cứu” – Khi Cung Vượt Cầu
Ngược lại với tình trạng của iPhone, hãy nghĩ đến những mùa nông sản bị dư thừa, đặc biệt là dưa hấu.
Cung tăng mạnh: Do thời tiết thuận lợi, nông dân trồng được quá nhiều dưa hấu so với dự tính.
Cầu không đổi hoặc giảm: Người tiêu dùng không thể ăn hết số lượng lớn như vậy, thương lái không thu mua kịp.
Khi đó, giá dưa hấu có thể giảm mạnh, chỉ còn vài nghìn đồng một ký. Nhiều chiến dịch “giải cứu dưa hấu” xuất hiện để giúp nông dân tiêu thụ sản phẩm. Đây là ví dụ điển hình khi cung vượt quá cầu, khiến giá giảm mạnh.
3. Giá Vé Máy Bay Dịp Lễ – Khi Cầu Biến Động Theo Thời Gian
Nếu bạn từng săn vé máy bay để đi du lịch vào các dịp lễ, Tết, chắc hẳn bạn đã thấy giá vé tăng vọt một cách “chóng mặt”.
Trước Tết: Nhiều người về quê, nhu cầu vé tăng cao, nhưng số chuyến bay có hạn. Giá vé bị đẩy lên gấp đôi, thậm chí gấp ba.
Sau Tết: Người dân trở lại thành phố làm việc, vé chiều ngược lại tăng giá. Nhưng ở chiều về quê thì ít người mua hơn, giá giảm mạnh.
Các hãng hàng không thường điều chỉnh giá vé linh hoạt theo quy luật cung – cầu để tối ưu doanh thu.
4. Khẩu Trang & Nước Rửa Tay Mùa Dịch – Khi Thị Trường Hỗn Loạn Vì Cung Cầu
Khi đại dịch COVID-19 bùng phát, khẩu trang và nước rửa tay bỗng trở thành mặt hàng thiết yếu, gây ra một cơn sốt trên toàn cầu.
Cầu tăng đột biến: Người dân đổ xô đi mua khẩu trang, dẫn đến tình trạng khan hiếm.
Cung không đủ: Nhà sản xuất không kịp sản xuất hàng loạt, khiến giá cả leo thang.
Một hộp khẩu trang y tế trước đây có giá chỉ 50.000 VNĐ, nhưng trong đợt cao điểm dịch, giá có thể tăng lên 300.000 – 500.000 VNĐ. Chính phủ phải can thiệp bằng các biện pháp kiểm soát giá để tránh đầu cơ, tăng giá bất hợp lý.
5. Giá Nhà Đất – Khi Cung Cầu Bị Tác Động Bởi Kỳ Vọng
Bất động sản là một ví dụ thú vị khi giá cả không chỉ phụ thuộc vào lượng cung – cầu thực tế, mà còn bị ảnh hưởng bởi tâm lý kỳ vọng của người mua và nhà đầu tư.
Khi có tin tức về một tuyến metro mới hay khu đô thị phát triển, giá đất ở khu vực đó lập tức tăng, dù thực tế các công trình có thể chưa hoàn thành trong nhiều năm.
Nếu kinh tế suy thoái, thu nhập giảm, ít người muốn mua nhà, thì dù nguồn cung vẫn vậy, giá có thể giảm xuống do cầu yếu.
Bất động sản phản ánh rõ nét cách cung – cầu có thể biến động theo nhiều yếu tố bên ngoài, không chỉ đơn thuần dựa vào số lượng nhà bán và người mua.
Tóm Lại: Cung – Cầu Quyết Định Thị Trường Như Thế Nào?
Những ví dụ trên cho thấy rằng mối quan hệ cung – cầu không phải là lý thuyết khô khan mà thực sự ảnh hưởng đến cuộc sống hằng ngày. Khi cầu vượt cung, giá tăng vọt. Khi cung vượt cầu, giá giảm mạnh. Trong một số trường hợp, tâm lý thị trường cũng có thể tác động đến giá cả, như bất động sản hay giá vé máy bay.
Hiểu về quy luật này không chỉ giúp bạn nắm bắt thị trường tốt hơn mà còn có thể tận dụng để đưa ra quyết định mua sắm, đầu tư hợp lý. Lần tới khi bạn thấy giá xăng tăng, vé máy bay đắt đỏ hay iPhone cháy hàng, hãy nhớ đến cung – cầu và cách nó vận hành nhé!