Internet là một con dao hai lưỡi. Một mặt, nó giúp bạn kết nối với thế giới, tìm kiếm thông tin nhanh chóng và giải trí mọi lúc mọi nơi. Nhưng mặt khác, nếu không cẩn thận, bạn có thể trở thành miếng mồi ngon cho những kẻ trộm danh tính, hacker hay các cuộc tấn công mạng. Bảo mật không còn là chuyện xa vời, mà là vấn đề mỗi cá nhân cần quan tâm mỗi ngày. Hãy cùng khám phá những nguy cơ phổ biến và cách tự bảo vệ mình trong thế giới số đầy rẫy rủi ro này.
1. Bạn có đang “bán rẻ” thông tin cá nhân của mình?
Bạn có bao giờ thử tìm kiếm tên mình trên Google chưa? Nếu chưa, hãy thử ngay. Bạn có thể sẽ sốc khi thấy thông tin cá nhân của mình trôi nổi khắp nơi mà không hề hay biết.
Điều đáng sợ là hầu hết chúng ta đang tự tay “bán” thông tin cá nhân mà không nhận ra. Khi tải một ứng dụng, bạn có đọc kỹ quyền truy cập không? Hay bạn chỉ nhấn “Chấp nhận” mà không suy nghĩ?
Rất nhiều ứng dụng, website thu thập dữ liệu người dùng để bán cho bên thứ ba. Họ biết bạn thích gì, mua sắm ở đâu, thậm chí đoán được bạn sắp đi du lịch nhờ lịch sử tìm kiếm.
Lời khuyên:
Kiểm tra quyền truy cập của ứng dụng trước khi cài đặt. Nếu một app chỉnh ảnh lại yêu cầu quyền truy cập danh bạ và microphone, hãy đặt câu hỏi: Tại sao?
Hạn chế chia sẻ thông tin cá nhân trên mạng xã hội. Càng ít thông tin bạn để lộ, càng ít rủi ro bị lợi dụng.
Sử dụng email phụ khi đăng ký các dịch vụ không quan trọng để tránh bị spam hoặc lộ thông tin chính.
2. Mật khẩu của bạn có thực sự an toàn?
Thành thật đi, bạn có đang dùng một trong những mật khẩu sau không?
123456
password
qwerty
Tên bạn + năm sinh
Nếu có, hãy đổi ngay! Đây là những mật khẩu bị hack nhiều nhất thế giới. Hacker không cần mất quá 10 giây để đoán ra chúng.
Một điều nguy hiểm khác là dùng một mật khẩu cho nhiều tài khoản. Nếu hacker lấy được mật khẩu Facebook của bạn, họ có thể thử nó trên email, tài khoản ngân hàng, ví điện tử… và mọi thứ có thể sụp đổ trong chớp mắt.
Lời khuyên:
Sử dụng mật khẩu mạnh, dài ít nhất 12 ký tự, bao gồm chữ hoa, chữ thường, số và ký tự đặc biệt.
Không sử dụng thông tin cá nhân như ngày sinh, số điện thoại trong mật khẩu.
Kích hoạt Xác thực hai lớp (2FA) để tăng cường bảo mật.
Sử dụng trình quản lý mật khẩu như Bitwarden hoặc 1Password để tạo và lưu mật khẩu phức tạp.
3. Cảnh giác với email lừa đảo (Phishing)
Bạn nhận được một email từ “Ngân hàng ABC” yêu cầu xác nhận tài khoản? Hoặc một tin nhắn từ “Bộ Công An” cảnh báo bạn liên quan đến vụ án rửa tiền?
90% các cuộc tấn công mạng bắt đầu từ email lừa đảo. Hacker tạo ra những email giả mạo trông y hệt email chính thức để đánh lừa bạn. Nếu bạn nhập thông tin tài khoản hoặc nhấn vào đường link chứa mã độc, họ sẽ chiếm quyền kiểm soát tài khoản của bạn ngay lập tức.
Lời khuyên:
Kiểm tra kỹ địa chỉ email người gửi. Hacker thường dùng các địa chỉ gần giống với tổ chức thật, ví dụ: support@nganhang-abc.com (giả mạo) thay vì support@abc.com (chính thức).
Không nhấn vào đường link đáng ngờ, đặc biệt là link yêu cầu nhập mật khẩu.
Không tải tệp đính kèm từ người lạ vì có thể chứa mã độc.
4. WiFi công cộng – Kẻ thù giấu mặt
Bạn đang ở quán cà phê, khách sạn hay sân bay, và bạn nhanh chóng kết nối vào WiFi miễn phí mà không suy nghĩ? Xin chia buồn, bạn có thể đã rơi vào bẫy của hacker.
Hacker có thể thiết lập một mạng WiFi giả mạo giống hệt mạng thật để đánh cắp dữ liệu của bạn. Thậm chí ngay cả khi WiFi không phải là giả, nếu không được mã hóa tốt, dữ liệu của bạn vẫn có thể bị chặn và theo dõi.
Lời khuyên:
Không truy cập tài khoản ngân hàng, email quan trọng khi dùng WiFi công cộng.
Sử dụng VPN (mạng riêng ảo) để mã hóa dữ liệu khi kết nối internet.
Nếu bắt buộc dùng WiFi công cộng, hãy bật “Chế độ riêng tư” trên trình duyệt và tránh đăng nhập tài khoản quan trọng.
5. Camera và micro có thể đang theo dõi bạn
Bạn có bao giờ dán băng dính lên webcam của laptop chưa? Nếu chưa, hãy làm ngay!
Nhiều hacker có thể chiếm quyền điều khiển webcam và microphone của bạn để theo dõi mà bạn không hề hay biết. Có nhiều vụ việc ghi nhận hacker quay lén người dùng qua webcam và dùng những hình ảnh đó để tống tiền.
Lời khuyên:
Dán băng keo che webcam khi không sử dụng.
Tắt quyền truy cập microphone và camera đối với các ứng dụng không cần thiết.
Kiểm tra thiết bị định kỳ để phát hiện ứng dụng đáng ngờ có thể đang ghi âm hoặc quay lén.
Lời kết: Internet an toàn hay không, phụ thuộc vào bạn!
Bảo mật không phải là chuyện của người khác hay chỉ dành cho doanh nghiệp lớn. Mỗi người đều có thể trở thành nạn nhân nếu chủ quan.
Hãy nhớ rằng:
✔ Không chia sẻ quá nhiều thông tin cá nhân
✔ Dùng mật khẩu mạnh và không trùng lặp
✔ Cảnh giác với email và tin nhắn lừa đảo
✔ Hạn chế sử dụng WiFi công cộng không bảo mật
✔ Kiểm soát quyền truy cập camera, microphone trên thiết bị
Thế giới mạng đầy rẫy cạm bẫy, nhưng nếu bạn biết cách phòng vệ, bạn sẽ luôn an toàn. Bảo mật là quyền của bạn – đừng để ai lấy đi nó! 🚀
