Cà phê không chỉ là một thức uống phổ biến ở Việt Nam mà còn là một phần không thể tách rời của văn hóa. Không khó để bắt gặp hình ảnh người Việt ngồi nhâm nhi cà phê ở vỉa hè, trong những quán cà phê cóc, hay tại những chuỗi thương hiệu sang trọng. Chính vì vậy, thị trường quán cà phê tại Việt Nam chưa bao giờ hết nóng. Tuy nhiên, phía sau những ly cà phê đậm đà là một cuộc cạnh tranh khốc liệt, nơi chỉ có những thương hiệu linh hoạt, sáng tạo và bắt kịp xu hướng mới có thể tồn tại và phát triển.
1. Thị Trường Đang Bão Hòa, Nhưng Cơ Hội Vẫn Rộng Mở
Nhìn sơ qua, có vẻ như thị trường cà phê tại Việt Nam đã bão hòa. Từ những thương hiệu ngoại như Starbucks, The Coffee House, Highlands cho đến các quán cà phê nội địa nhỏ lẻ, đâu đâu cũng có quán cà phê. Nhưng thực tế không đơn giản như vậy.
Sự phân hóa rõ rệt: Các mô hình kinh doanh cà phê đang chia thành nhiều phân khúc rõ rệt, từ quán cà phê bình dân, cà phê take-away, cà phê đặc sản (specialty coffee) cho đến những mô hình kết hợp như cà phê làm việc (co-working café) hay cà phê theo phong cách Nhật, Hàn.
Vẫn còn dư địa cho sự khác biệt: Dù có nhiều quán, nhưng nếu một thương hiệu biết cách tạo ra dấu ấn riêng – từ hương vị cà phê, phong cách bài trí, cho đến trải nghiệm khách hàng – thì vẫn có thể tồn tại và phát triển mạnh mẽ.
2. Xu Hướng Định Hình Thị Trường
Để thành công trong ngành này, điều quan trọng là phải nắm bắt được xu hướng tiêu dùng đang thay đổi.
Cà phê sạch và nguyên bản lên ngôi: Người Việt ngày càng quan tâm đến chất lượng và nguồn gốc cà phê. Các quán cà phê đang dần chuyển sang sử dụng hạt cà phê chất lượng cao, có xuất xứ rõ ràng, thậm chí rang xay tại chỗ để tạo sự tin tưởng.
Mô hình quán cà phê kết hợp trải nghiệm: Không chỉ là nơi uống cà phê, các quán cà phê hiện đại còn là không gian làm việc, chụp ảnh, thậm chí tổ chức workshop hay triển lãm nghệ thuật. Những quán cà phê như Katinat hay Okkio đã tận dụng xu hướng này rất tốt.
Công nghệ hóa ngành cà phê: Việc đặt hàng qua app, thanh toán không tiền mặt, hay thậm chí sử dụng AI để gợi ý đồ uống cá nhân hóa đang dần trở thành tiêu chuẩn trong ngành. Các chuỗi lớn như The Coffee House đã đi đầu trong việc ứng dụng công nghệ vào trải nghiệm khách hàng.
Sự trở lại của cà phê vỉa hè nhưng theo cách mới: Không còn chỉ là những quán cóc đơn giản, nhiều mô hình cà phê vỉa hè hiện đại, gọn gàng hơn đang mọc lên. Người trẻ ưa chuộng không gian thoáng đãng, gần gũi nhưng vẫn có gu thẩm mỹ.
3. Cạnh Tranh Khốc Liệt: Kẻ Mạnh Sống, Kẻ Yếu Biến Mất
Thị trường cà phê Việt Nam không dành cho những ai lơ là.
Cuộc đua mở rộng chuỗi: Highlands Coffee vẫn là ông lớn thống trị với hàng trăm cửa hàng trên cả nước, nhưng các thương hiệu khác như Phúc Long, The Coffee House, Katinat cũng đang bám sát với tốc độ mở rộng chóng mặt.
Áp lực về giá cả và chất lượng: Cà phê không còn chỉ là cuộc chơi của những thương hiệu lớn. Ngày càng nhiều quán cà phê nhỏ lẻ có gu riêng, chất lượng vượt trội, và giá cả cạnh tranh đang tạo ra sức ép khủng khiếp lên các chuỗi lớn.
Sự đào thải không khoan nhượng: Những quán không có điểm đặc biệt, không đáp ứng được nhu cầu khách hàng nhanh chóng bị đào thải. Không ít thương hiệu đình đám một thời đã phải đóng cửa vì không thích nghi kịp.
4. Cơ Hội Nào Cho Người Muốn Kinh Doanh Cà Phê?
Dù thị trường khốc liệt, nhưng cơ hội vẫn luôn rộng mở cho những ai đủ sáng tạo và kiên trì.
Tạo ra nét riêng biệt: Một quán cà phê muốn tồn tại lâu dài phải có một yếu tố đặc trưng – có thể là công thức pha chế độc đáo, không gian có concept lạ, hay dịch vụ khách hàng xuất sắc.
Định vị đúng phân khúc khách hàng: Không phải ai cũng thích cà phê sang chảnh, và cũng không phải ai cũng uống cà phê vỉa hè. Việc hiểu rõ khách hàng mục tiêu của mình giúp giảm rủi ro thất bại.
Tận dụng xu hướng bền vững: Cà phê hữu cơ, giảm rác thải nhựa, sử dụng vật liệu thân thiện môi trường – những yếu tố này không chỉ giúp thương hiệu ghi điểm với khách hàng mà còn phù hợp với xu hướng toàn cầu.
Kết Luận
Thị trường quán cà phê Việt Nam không dành cho những người nửa vời. Để thành công, các thương hiệu phải liên tục đổi mới, hiểu rõ khách hàng và tạo ra giá trị khác biệt. Dù cạnh tranh ngày càng khốc liệt, nhưng với những ai biết nắm bắt xu hướng và làm tốt, đây vẫn là một thị trường đầy tiềm năng với những cơ hội bứt phá đáng giá.
