Khi nhắc đến thị trường chứng khoán, hầu hết mọi người đều nghĩ ngay đến những sàn giao dịch lớn như HOSE, HNX hay Nasdaq, nơi các lệnh mua bán được khớp một cách công khai và minh bạch. Nhưng có một góc khuất khác của thị trường tài chính, nơi những giao dịch không xuất hiện trên bảng điện tử, không bị chi phối bởi quy tắc khớp lệnh như trên sàn – đó chính là thị trường OTC.
Thị Trường OTC Là Gì?
OTC (Over-the-Counter) dịch nôm na là “giao dịch qua quầy”, tức là các giao dịch chứng khoán diễn ra trực tiếp giữa hai bên mà không thông qua sàn giao dịch tập trung. Thị trường này không có một nơi cụ thể hay một hệ thống khớp lệnh tập trung mà hoạt động dựa trên sự thỏa thuận giữa người mua và người bán.
Nói một cách dễ hiểu, nếu sàn giao dịch giống như một siêu thị với giá niêm yết rõ ràng, thì thị trường OTC lại giống như một khu chợ trời, nơi mọi người tự thương lượng với nhau để mua bán hàng hóa theo giá mà họ thấy hợp lý.
Đặc Điểm Của Thị Trường OTC
Không Có Sàn Giao Dịch Cố Định
Các giao dịch OTC diễn ra trực tiếp giữa các bên qua điện thoại, email hoặc nền tảng giao dịch điện tử riêng biệt, không phải qua sàn giao dịch tập trung.
Giá Cả Linh Hoạt
Do không có bảng giá niêm yết chính thức, giá trên OTC phụ thuộc vào cung cầu và khả năng đàm phán giữa người mua – người bán.
Thanh Khoản Thấp Hơn So Với Sàn
Vì không có một hệ thống khớp lệnh tập trung, người tham gia thị trường có thể gặp khó khăn khi muốn bán cổ phiếu ngay lập tức với giá tốt.
Rủi Ro Cao Hơn
Không có sự giám sát chặt chẽ như trên sàn giao dịch, thị trường OTC tiềm ẩn nhiều rủi ro về tính minh bạch, khả năng lừa đảo hoặc biến động giá mạnh.
Những Loại Tài Sản Được Giao Dịch Trên Thị Trường OTC
Không chỉ cổ phiếu của các công ty chưa niêm yết, thị trường OTC còn là nơi giao dịch nhiều loại tài sản khác như:
Cổ phiếu chưa niêm yết: Nhiều công ty tư nhân hoặc doanh nghiệp chuẩn bị lên sàn sẽ giao dịch cổ phiếu qua OTC trước khi chính thức IPO.
Trái phiếu doanh nghiệp: Một số doanh nghiệp phát hành trái phiếu nhưng không niêm yết trên sàn mà giao dịch trực tiếp trên OTC.
Forex và Hợp đồng phái sinh: Các giao dịch ngoại hối và hợp đồng phái sinh phần lớn được thực hiện trên OTC thay vì các sàn tập trung.
Ai Thường Tham Gia Vào Thị Trường OTC?
Nhà đầu tư cá nhân: Thường tìm kiếm cơ hội sở hữu cổ phiếu của các doanh nghiệp tiềm năng trước khi chúng lên sàn.
Nhà đầu tư tổ chức: Các quỹ đầu tư, ngân hàng và công ty tài chính có thể mua bán cổ phiếu OTC để gom hàng trước IPO.
Nhà môi giới OTC: Những người chuyên kết nối bên mua và bên bán, tạo ra thị trường cho các loại tài sản chưa niêm yết.
Lợi Ích Và Rủi Ro Khi Đầu Tư Vào Thị Trường OTC
Lợi Ích
✅ Cơ hội đầu tư vào các công ty tiềm năng: Nhà đầu tư có thể mua cổ phiếu của các công ty chưa niêm yết với giá thấp trước khi chúng chính thức lên sàn.
✅ Linh hoạt trong giao dịch: Không bị ràng buộc bởi các quy tắc khớp lệnh nghiêm ngặt như trên sàn tập trung.
✅ Có thể mua tài sản độc quyền: Một số loại trái phiếu, cổ phiếu hoặc hợp đồng phái sinh chỉ có thể mua được trên thị trường OTC.
Rủi Ro
⚠️ Thiếu minh bạch: Do không có sự giám sát chặt chẽ, người mua có thể bị lừa đảo hoặc mua phải tài sản có giá trị thực thấp hơn mong đợi.
⚠️ Khó thanh khoản: Nếu muốn bán một tài sản OTC, nhà đầu tư phải tìm người mua chứ không thể bán ngay như trên sàn.
⚠️ Biến động giá mạnh: Do không có cơ chế điều tiết chặt chẽ, giá trên OTC có thể dao động mạnh hơn so với thị trường niêm yết.
Thị Trường OTC Ở Việt Nam
Tại Việt Nam, thị trường OTC chủ yếu hoạt động với cổ phiếu của các công ty chưa niêm yết trên HOSE hoặc HNX. Một số nền tảng giao dịch OTC phổ biến hiện nay bao gồm:
Hệ thống UPCoM: Đây là thị trường trung gian giữa OTC và sàn niêm yết, dành cho các doanh nghiệp chưa đủ điều kiện lên HOSE hoặc HNX.
Các diễn đàn, nhóm Facebook, Zalo: Nhiều nhà đầu tư cá nhân tìm kiếm giao dịch cổ phiếu OTC qua các hội nhóm trên mạng xã hội.
Kết Luận
Thị trường OTC là một sân chơi hấp dẫn nhưng đầy rủi ro cho các nhà đầu tư muốn săn tìm những cơ hội hiếm có trước khi cổ phiếu lên sàn. Nếu muốn tham gia, bạn cần có kiến thức vững vàng, hiểu rõ doanh nghiệp mình đầu tư và quan trọng nhất là biết cách quản lý rủi ro.
Bạn đã từng giao dịch trên OTC chưa? Hãy chia sẻ trải nghiệm của bạn!
