Rối loạn ăn uống (eating disorders) không chỉ là chuyện ăn ít hay ăn nhiều hơn bình thường. Đây là một cuộc chiến tinh thần khốc liệt mà nhiều thanh thiếu niên đang âm thầm đối mặt. Đằng sau những con số thống kê lạnh lùng là những câu chuyện đầy ám ảnh về sự dằn vặt, ám ảnh cân nặng, và sự kiểm soát khắc nghiệt lên chính cơ thể mình.
Rối loạn ăn uống không đơn thuần là chuyện của cân nặng
Khi nhắc đến rối loạn ăn uống, nhiều người nghĩ ngay đến hình ảnh những cô gái gầy gò từ chối ăn uống vì ám ảnh vóc dáng. Nhưng thực tế, rối loạn ăn uống còn phức tạp hơn thế. Nó có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, dù là nam hay nữ, dù gầy hay béo, dù giàu hay nghèo. Và quan trọng nhất, nó không chỉ liên quan đến thói quen ăn uống mà còn là biểu hiện của những vấn đề tâm lý sâu xa.
Các dạng rối loạn ăn uống phổ biến nhất gồm:
Chán ăn tâm thần (Anorexia Nervosa): Người mắc bệnh này có nỗi sợ tăng cân đến mức cực đoan. Họ ăn rất ít, thậm chí nhịn đói trong thời gian dài dù cơ thể đã suy kiệt.
Rối loạn ăn uống vô độ (Binge Eating Disorder – BED): Người bệnh liên tục ăn một lượng lớn thức ăn trong thời gian ngắn mà không thể kiểm soát được. Sau đó, họ cảm thấy tội lỗi và xấu hổ về bản thân.
Ăn uống vô độ kèm theo hành vi loại bỏ (Bulimia Nervosa): Giống như BED, nhưng sau khi ăn nhiều, người bệnh tìm cách “tống khứ” thức ăn ra ngoài bằng cách nôn ói, dùng thuốc nhuận tràng hoặc tập thể dục quá mức.
Nguyên nhân nào khiến thanh thiếu niên rơi vào vòng xoáy này?
Không có một nguyên nhân duy nhất nào dẫn đến rối loạn ăn uống. Đây là kết quả của sự kết hợp giữa nhiều yếu tố:
Áp lực từ xã hội và truyền thông: Mạng xã hội tràn ngập những hình ảnh về thân hình “chuẩn”, khiến nhiều bạn trẻ cảm thấy tự ti với cơ thể mình. Những lời bình luận vô tâm như “Sao dạo này mập thế?” có thể trở thành nhát dao găm vào tâm lý non nớt của một đứa trẻ đang lớn.
Yếu tố gia đình: Cha mẹ hoặc người thân có thói quen ám ảnh về cân nặng, ăn kiêng khắt khe có thể vô tình gieo rắc suy nghĩ sai lệch về hình thể vào đầu con cái.
Vấn đề tâm lý: Trầm cảm, lo âu, tự ti, hoặc từng trải qua sang chấn tâm lý cũng có thể là nguyên nhân khiến một người tìm đến việc kiểm soát ăn uống như một cách để cảm thấy mình có quyền lực hơn với cuộc sống.
Hậu quả khôn lường – Không chỉ là chuyện thể chất
Rối loạn ăn uống không chỉ ảnh hưởng đến vóc dáng mà còn để lại hậu quả nghiêm trọng lên sức khỏe thể chất và tinh thần.
Suy dinh dưỡng trầm trọng: Cơ thể thiếu hụt vitamin và khoáng chất, gây rụng tóc, loãng xương, mất cơ, rối loạn kinh nguyệt ở nữ giới.
Tổn thương nội tạng: Nhịn ăn kéo dài hoặc nôn ói thường xuyên có thể gây suy tim, hỏng dạ dày, rối loạn tiêu hóa.
Tác động đến tâm lý: Cảm giác cô đơn, tự ti và trầm cảm thường đi kèm với rối loạn ăn uống. Thậm chí, tỷ lệ tự tử ở người mắc rối loạn ăn uống rất cao.
Làm thế nào để giúp thanh thiếu niên vượt qua rối loạn ăn uống?
Không dễ dàng để thoát khỏi vòng xoáy của rối loạn ăn uống, nhưng nó hoàn toàn có thể chữa trị nếu phát hiện sớm và có sự hỗ trợ đúng cách.
Ngừng ám ảnh về cân nặng: Cha mẹ, thầy cô, và bạn bè cần thay đổi cách nhìn nhận về ngoại hình, ngừng đánh giá một ai đó chỉ dựa trên cân nặng hay số đo.
Cải thiện sức khỏe tinh thần: Nếu bạn bè hoặc người thân có dấu hiệu rối loạn ăn uống, đừng phán xét mà hãy khuyến khích họ tìm đến chuyên gia tâm lý. Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) đã được chứng minh là rất hiệu quả trong việc giúp người bệnh lấy lại sự cân bằng.
Tạo môi trường tích cực: Thay vì áp lực “phải gầy”, hãy giúp thanh thiếu niên xây dựng một lối sống lành mạnh, tập trung vào sức khỏe thay vì chỉ cân nặng.
Lời kết: Đừng để rối loạn ăn uống trở thành bóng ma trong cuộc đời
Rối loạn ăn uống là một cuộc chiến thực sự, và người mắc bệnh không thể tự thoát ra một mình. Hiểu đúng về vấn đề này, tạo ra sự hỗ trợ và thay đổi cách chúng ta nhìn nhận về cái đẹp chính là chìa khóa để giúp những người trẻ thoát khỏi vòng xoáy nguy hiểm này.
