Hãy thử tưởng tượng mỗi ngày của bạn đều bị mắc kẹt trong một vòng lặp vô tận của những suy nghĩ không mong muốn. Bạn biết chúng vô lý, nhưng chúng cứ bám lấy bạn, vặn xoắn tâm trí bạn như một con rắn siết chặt con mồi. Đó chính là cuộc sống của một người mắc rối loạn ám ảnh cưỡng chế (Obsessive-Compulsive Disorder – OCD).
OCD KHÔNG CHỈ LÀ THÍCH SẠCH SẼ
Nhiều người có một quan niệm sai lầm phổ biến: “OCD là kiểu người thích sạch sẽ, gọn gàng thôi mà!” Thực tế, OCD không phải là sở thích hay thói quen, mà là một rối loạn tâm lý nghiêm trọng, có thể hủy hoại cuộc sống của người mắc phải.
OCD bao gồm hai phần chính: ám ảnh (obsessions) và cưỡng chế (compulsions).
Ám ảnh: Những suy nghĩ, hình ảnh hoặc cảm giác lặp đi lặp lại, gây lo âu tột độ. Ví dụ, một người có thể liên tục lo sợ rằng mình đã quên khóa cửa, dù họ đã kiểm tra nhiều lần.
Cưỡng chế: Những hành động hoặc nghi thức lặp lại để giảm bớt sự lo âu do ám ảnh gây ra. Ví dụ, một người có thể phải rửa tay hàng chục lần một ngày vì sợ nhiễm bẩn.
Những ám ảnh này không phải là những lo lắng bình thường. Chúng đến bất chợt, không thể kiểm soát, và người bệnh ý thức được sự phi lý của chúng nhưng vẫn không thể dừng lại.
NHỮNG BIỂU HIỆN CỦA OCD
Mặc dù OCD có nhiều hình thức khác nhau, một số biểu hiện phổ biến bao gồm:
Sợ bẩn và rửa tay liên tục: Người mắc OCD có thể cảm thấy tay mình lúc nào cũng bẩn, dù đã rửa sạch đến nứt da.
Kiểm tra lặp lại: Kiểm tra cửa khóa, bếp gas, đèn điện hàng chục lần vì sợ quên tắt.
Sắp xếp đối xứng, hoàn hảo: Nếu đồ đạc không ở đúng vị trí hoặc theo một thứ tự nhất định, người mắc OCD có thể cảm thấy khó chịu tột độ.
Sợ làm hại người khác: Một số người có nỗi ám ảnh rằng họ sẽ vô tình làm tổn thương ai đó, dù họ chẳng có ý định đó.
Những suy nghĩ cấm kỵ: Có thể là suy nghĩ về bạo lực, tình dục hoặc những điều trái với đạo đức, dù bản thân người đó hoàn toàn không muốn nghĩ về chúng.
NGUYÊN NHÂN VÀ CƠ CHẾ CỦA OCD
Không có một nguyên nhân duy nhất nào gây ra OCD, nhưng nghiên cứu cho thấy có sự kết hợp giữa yếu tố di truyền, sinh học và môi trường.
Yếu tố di truyền: Nếu gia đình có người mắc OCD, nguy cơ bạn mắc cũng cao hơn.
Bất thường trong não bộ: Người mắc OCD có sự mất cân bằng ở một số vùng trong não liên quan đến kiểm soát hành vi và xử lý cảm xúc.
Chấn thương tâm lý: Một số người phát triển OCD sau khi trải qua một sự kiện căng thẳng hoặc tổn thương tâm lý.
CUỘC CHIẾN KHÔNG HỒI KẾT
Với những người mắc OCD, mỗi ngày là một cuộc chiến. Họ biết những suy nghĩ đó là vô lý, nhưng không thể ngăn mình khỏi những hành vi cưỡng chế. Điều này khiến họ mệt mỏi, hao tổn thời gian, thậm chí ảnh hưởng nghiêm trọng đến công việc và các mối quan hệ.
Một số người mắc OCD còn bị trầm cảm đi kèm, vì họ cảm thấy bất lực trước chính suy nghĩ của mình.
CÓ CÁCH NÀO CHỮA TRỊ KHÔNG?
May mắn thay, OCD không phải là bản án chung thân. Có nhiều phương pháp giúp kiểm soát bệnh, trong đó hiệu quả nhất là:
Liệu pháp nhận thức – hành vi (CBT): Đây là phương pháp điều trị hàng đầu, giúp người bệnh đối mặt với nỗi sợ và học cách kiểm soát phản ứng của mình.
Thuốc: Một số loại thuốc như thuốc ức chế tái hấp thu serotonin (SSRI) có thể giúp giảm triệu chứng.
Kỹ thuật thư giãn: Thiền, hít thở sâu hoặc các hoạt động giúp giảm căng thẳng có thể hỗ trợ kiểm soát OCD.
Hỗ trợ từ người thân: Việc có một hệ thống hỗ trợ từ gia đình và bạn bè đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều trị.
OCD KHÔNG ĐỊNH NGHĨA CON NGƯỜI BẠN
Mắc OCD không có nghĩa là bạn yếu đuối hay “có vấn đề”. Nó là một rối loạn tâm lý thực sự, và quan trọng nhất, bạn không cô đơn. Rất nhiều người đang chiến đấu với OCD mỗi ngày, và họ vẫn tìm ra cách để sống một cuộc đời có ý nghĩa.
Nếu bạn hoặc ai đó bạn biết đang vật lộn với OCD, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ. Có rất nhiều con đường dẫn đến hồi phục, và bước đầu tiên là hiểu rằng: bạn không bị mắc kẹt mãi mãi.
