Khi nói đến quản lý thị trường (QLTT), nhiều người hình dung ngay đến những cuộc kiểm tra bất ngờ, hàng loạt sản phẩm bị tịch thu hay những cửa hàng đóng cửa do vi phạm. Nhưng thực tế, công việc của QLTT phức tạp hơn rất nhiều. Vậy quản lý thị trường kiểm tra những gì? Hãy cùng đi vào chi tiết!
1. Giấy tờ pháp lý của doanh nghiệp
Một trong những điều đầu tiên QLTT kiểm tra chính là tính hợp pháp của doanh nghiệp, hộ kinh doanh. Họ sẽ yêu cầu các loại giấy tờ như:
Giấy phép kinh doanh: Cửa hàng, công ty có đăng ký kinh doanh đúng ngành nghề không?
Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh (nếu cần): Đối với một số ngành đặc thù như thực phẩm, dược phẩm, mỹ phẩm, rượu bia, thuốc lá…
Hóa đơn, chứng từ hàng hóa: Chứng minh nguồn gốc hợp pháp của hàng đang bán.
Nếu thiếu hoặc có sai sót trong giấy tờ này, doanh nghiệp có thể bị phạt hành chính hoặc tịch thu hàng hóa.
2. Xuất xứ và chất lượng hàng hóa
QLTT đặc biệt quan tâm đến nguồn gốc và chất lượng sản phẩm vì đây là yếu tố trực tiếp ảnh hưởng đến người tiêu dùng. Những gì họ kiểm tra bao gồm:
Xuất xứ hàng hóa: Hàng nhập khẩu có đủ hóa đơn, chứng từ hợp lệ không? Hàng nội địa có rõ nguồn gốc từ nhà sản xuất không?
Chất lượng sản phẩm: Có đảm bảo tiêu chuẩn an toàn không? Đối với thực phẩm, có kiểm nghiệm vệ sinh an toàn thực phẩm không?
Nhãn mác: Đầy đủ thông tin chưa (tên sản phẩm, thành phần, nhà sản xuất, hạn sử dụng…)? Hàng nhập khẩu có nhãn phụ tiếng Việt không?
Những trường hợp vi phạm phổ biến nhất là hàng giả, hàng nhái thương hiệu nổi tiếng hoặc thực phẩm bẩn, kém chất lượng.
3. Giá cả và niêm yết giá
QLTT cũng kiểm tra việc niêm yết giá và bán hàng đúng giá. Theo quy định, mọi hàng hóa phải có bảng giá rõ ràng, không được tự ý nâng giá vô lý hoặc “hét giá” cao hơn thực tế. Đặc biệt, trong các đợt khuyến mãi, doanh nghiệp phải có thông báo rõ ràng và minh bạch về mức giảm giá, tránh tình trạng “giảm giá ảo”.
4. Hoạt động khuyến mãi và cạnh tranh
Nhiều doanh nghiệp thường tổ chức các chương trình giảm giá, tặng quà để thu hút khách hàng. Tuy nhiên, QLTT sẽ kiểm tra xem chương trình đó có đúng luật hay không. Một số vấn đề họ sẽ xem xét:
Có thông báo với cơ quan chức năng không (đối với khuyến mãi lớn)?
Có tình trạng khuyến mãi ảo, nâng giá trước khi giảm không?
Có sử dụng chiêu trò lừa đảo khách hàng không?
Bên cạnh đó, họ cũng để ý đến những hành vi cạnh tranh không lành mạnh như nói xấu đối thủ, bán phá giá để loại bỏ đối thủ trên thị trường.
5. Hàng cấm, hàng giả, hàng lậu
Đây là một trong những trọng tâm lớn nhất trong công tác kiểm tra của QLTT. Họ sẽ tìm kiếm các dấu hiệu của:
Hàng lậu: Nhập khẩu không có hóa đơn, trốn thuế.
Hàng giả: Nhái thương hiệu nổi tiếng, làm giả bao bì, tem nhãn.
Hàng cấm: Các sản phẩm bị pháp luật cấm lưu thông như thuốc lá lậu, rượu lậu, động vật quý hiếm, sản phẩm văn hóa phẩm đồi trụy…
Bất kỳ vi phạm nào cũng có thể bị xử phạt nặng, từ tịch thu hàng hóa đến phạt tiền hàng trăm triệu đồng.
6. Quy định bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
Ngoài việc kiểm tra hàng hóa, QLTT cũng giám sát xem doanh nghiệp có thực hiện đúng quy định về bảo vệ người tiêu dùng không. Những điều họ sẽ kiểm tra bao gồm:
Chính sách đổi trả, bảo hành có minh bạch không?
Có cung cấp đủ thông tin để khách hàng hiểu rõ về sản phẩm không?
Có hành vi lừa đảo, quảng cáo sai sự thật không?
Nếu phát hiện doanh nghiệp gây thiệt hại cho khách hàng, QLTT có thể yêu cầu thu hồi sản phẩm, bồi thường hoặc xử phạt hành chính.
7. Thương mại điện tử và kinh doanh online
Trong thời đại thương mại điện tử bùng nổ, QLTT cũng mở rộng kiểm tra sang các nền tảng bán hàng online như Facebook, Shopee, Lazada… Các vấn đề họ quan tâm gồm:
Người bán có đăng ký kinh doanh hợp lệ không?
Hàng hóa có nguồn gốc rõ ràng không?
Có hành vi lừa đảo khách hàng không?
Những shop bán hàng online không có giấy phép hoặc bán hàng giả, hàng lậu có thể bị xử lý nghiêm khắc.
Kết luận
Quản lý thị trường không chỉ kiểm tra giấy tờ mà còn giám sát toàn diện mọi khía cạnh từ nguồn gốc hàng hóa, chất lượng, giá cả, khuyến mãi đến bảo vệ người tiêu dùng. Nếu bạn là chủ doanh nghiệp hay hộ kinh doanh, hãy luôn đảm bảo tuân thủ quy định để tránh bị xử phạt. Một khi QLTT “gõ cửa”, mọi sai phạm dù nhỏ cũng có thể khiến bạn phải trả giá đắt!
