Dự toán xây dựng công trình luôn là một bài toán hóc búa. Người ta tính toán kỹ càng đến từng viên gạch, từng mét thép, nhưng thực tế công trường thì chẳng bao giờ đi theo đúng kịch bản. Chi phí vật liệu tăng đột biến, nhân công biến động, điều kiện thi công thay đổi – tất cả những yếu tố này khiến việc điều chỉnh dự toán trở thành một phần không thể thiếu trong quá trình xây dựng.
1. Điều Chỉnh Dự Toán – Vì Sao Là Cần Thiết?
Dự toán ban đầu được lập dựa trên thông tin tại thời điểm thiết kế, nhưng từ khi đặt viên gạch đầu tiên đến khi công trình hoàn thành, mọi thứ có thể thay đổi. Những lý do phổ biến khiến dự toán cần được điều chỉnh gồm:
Biến động giá cả: Giá vật liệu xây dựng, nhân công, thiết bị không đứng yên. Chỉ cần một đợt tăng giá xi măng hoặc sắt thép, tổng chi phí đã thay đổi đáng kể.
Thay đổi phạm vi công việc: Khi thi công thực tế, chủ đầu tư có thể yêu cầu mở rộng hoặc thay đổi hạng mục, khiến chi phí phát sinh.
Sửa đổi thiết kế: Nếu trong quá trình triển khai, phát hiện ra thiết kế ban đầu không phù hợp hoặc cần tối ưu hơn, bắt buộc phải sửa đổi và cập nhật lại dự toán.
Điều kiện thi công thay đổi: Những yếu tố bất ngờ như nền đất yếu, thời tiết bất lợi, hoặc các yêu cầu bổ sung từ chính quyền địa phương có thể làm chi phí tăng lên.
2. Các Trường Hợp Cần Điều Chỉnh Dự Toán
Không phải lúc nào cũng có thể “thoải mái” điều chỉnh dự toán. Theo quy định, chỉ một số trường hợp cụ thể mới được xem xét:
Khi giá vật liệu, nhân công, máy thi công thay đổi so với dự toán ban đầu do yếu tố khách quan.
Khi thay đổi thiết kế theo yêu cầu của chủ đầu tư hoặc cơ quan có thẩm quyền.
Khi có phát sinh công việc ngoài phạm vi hợp đồng nhưng bắt buộc để đảm bảo chất lượng công trình.
Khi điều chỉnh chính sách, quy định của Nhà nước liên quan đến xây dựng.
3. Cách Thức Điều Chỉnh Dự Toán
Khi cần điều chỉnh, không thể chỉ đơn giản sửa con số rồi gửi lại hồ sơ. Việc điều chỉnh phải tuân theo một quy trình chặt chẽ:
Bước 1: Xác Định Nguyên Nhân và Phạm Vi Điều Chỉnh
Trước hết, phải xác định rõ lý do điều chỉnh dự toán, xem xét phạm vi ảnh hưởng và mức độ tác động lên tổng chi phí công trình.
Bước 2: Thu Thập Cơ Sở Pháp Lý và Dữ Liệu Thực Tế
Mọi điều chỉnh đều cần có cơ sở. Nếu điều chỉnh vì giá vật liệu thay đổi, phải có bảng giá cập nhật từ cơ quan có thẩm quyền hoặc báo giá từ nhà cung cấp. Nếu do thay đổi thiết kế, cần bản vẽ điều chỉnh và quyết định phê duyệt.
Bước 3: Tính Toán Lại Chi Phí
Sau khi có đủ thông tin, tiến hành lập dự toán điều chỉnh bằng cách cập nhật đơn giá, khối lượng và các chi phí liên quan.
Bước 4: Trình Duyệt và Phê Duyệt
Dự toán điều chỉnh cần được gửi lên chủ đầu tư và các cơ quan có thẩm quyền để xem xét, phê duyệt. Nếu liên quan đến vốn nhà nước, có thể cần qua nhiều bước thẩm định chặt chẽ.
Bước 5: Cập Nhật Hợp Đồng và Quản Lý Rủi Ro
Sau khi dự toán điều chỉnh được duyệt, hợp đồng giữa các bên có thể cần được bổ sung hoặc sửa đổi để phản ánh sự thay đổi. Đồng thời, cần có phương án kiểm soát chi phí để tránh tình trạng dự toán tiếp tục bị “đội” lên.
4. Những Sai Lầm Cần Tránh Khi Điều Chỉnh Dự Toán
Nhiều dự án gặp rắc rối vì điều chỉnh dự toán không đúng cách. Một số sai lầm phổ biến gồm:
Không cập nhật đầy đủ cơ sở pháp lý: Điều chỉnh dự toán mà không có căn cứ rõ ràng có thể bị bác bỏ, thậm chí gây tranh chấp hợp đồng.
Tính toán sai khối lượng hoặc đơn giá: Nếu không kiểm tra kỹ, có thể dẫn đến sai lệch, ảnh hưởng đến cả tiến độ lẫn tài chính của dự án.
Chậm trễ trong việc điều chỉnh: Nếu không kịp thời cập nhật dự toán, có thể làm đình trệ công trình hoặc gây thiếu hụt ngân sách nghiêm trọng.
5. Kết Luận
Điều chỉnh dự toán xây dựng công trình không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn là bài toán quản lý tài chính và pháp lý. Một dự toán điều chỉnh hợp lý sẽ giúp công trình vận hành trơn tru, tránh rủi ro và đảm bảo lợi ích cho tất cả các bên liên quan. Chính vì vậy, việc thực hiện đúng quy trình và kiểm soát chặt chẽ là điều kiện tiên quyết để dự án thành công.
