Hàn hồ quang không chỉ đơn giản là bật máy lên, đặt que hàn vào kim loại và chờ cho chúng dính lại với nhau. Nó là cả một nghệ thuật, mà trong đó, điều chỉnh dòng điện là yếu tố then chốt quyết định chất lượng mối hàn. Dòng điện quá cao hay quá thấp đều có thể khiến mối hàn trở thành một thảm họa. Vì vậy, hiểu rõ cách điều chỉnh dòng điện chính là chìa khóa để tạo ra những mối hàn chắc chắn và thẩm mỹ.
1. Dòng Điện Hàn Ảnh Hưởng Như Thế Nào?
Dòng điện trong hàn hồ quang quyết định đến ba yếu tố chính: độ nóng của hồ quang, tốc độ nóng chảy của que hàn, và khả năng thâm nhập vào vật liệu.
Dòng điện quá thấp: Không đủ nhiệt để làm nóng chảy que hàn và vật liệu, hồ quang yếu và dễ bị tắt. Kết quả là mối hàn không bám chắc, có thể bị ngậm xỉ hoặc không đủ độ thâm nhập.
Dòng điện quá cao: Khiến que hàn nóng chảy quá nhanh, bắn tóe nhiều, có thể gây cháy thủng kim loại mỏng. Ngoài ra, dòng điện cao còn làm cho mối hàn giòn, dễ nứt.
Do đó, điều chỉnh dòng điện phù hợp với từng loại vật liệu và độ dày là yếu tố bắt buộc để đảm bảo chất lượng hàn.
2. Công Thức Cơ Bản Để Điều Chỉnh Dòng Điện
Một quy tắc chung khi chọn dòng điện hàn là dựa vào đường kính que hàn. Dưới đây là công thức phổ biến:
Dòng điện hàn (A) ≈ Đường kính que hàn (mm) × 30–40
Ví dụ: Nếu dùng que hàn 3.2mm, dòng điện thích hợp sẽ nằm trong khoảng 90A – 130A. Tuy nhiên, đây chỉ là con số tham khảo. Còn phải xét đến loại vật liệu, vị trí hàn và tư thế hàn để điều chỉnh chính xác hơn.
3. Cách Điều Chỉnh Dòng Điện Cho Từng Trường Hợp
Hàn Thép Carbon Thấp
Thép carbon thấp là vật liệu phổ biến nhất trong hàn hồ quang. Khi hàn, dòng điện thường nằm trong khoảng 80A – 150A với que hàn 2.5mm – 3.2mm. Nếu dùng que lớn hơn, cần tăng dòng điện.
Mẹo điều chỉnh: Nếu mối hàn bị rỗ hoặc không bám chắc, có thể tăng nhẹ dòng điện. Nếu thấy que hàn nóng chảy quá nhanh hoặc có hiện tượng cháy thủng, cần giảm dòng điện ngay.
Hàn Kim Loại Mỏng
Với kim loại mỏng (dưới 3mm), dòng điện phải được điều chỉnh thấp để tránh cháy thủng. Thông thường, que hàn 2.5mm với dòng điện 50A – 80A là phù hợp.
Mẹo điều chỉnh: Dùng kỹ thuật hàn điểm hoặc hàn chấm để giảm nhiệt độ tác động lên vật liệu, tránh biến dạng.
Hàn Ống, Hàn Ở Tư Thế Đặc Biệt
Hàn ống hoặc hàn ở các vị trí khó như hàn trần, hàn đứng đòi hỏi điều chỉnh dòng điện cẩn thận. Dòng điện thấp giúp kiểm soát tốt hơn, tránh chảy xệ mối hàn.
Mẹo điều chỉnh: Khi hàn trần, nên giảm khoảng 10% dòng điện so với hàn ngang để hồ quang không quá mạnh, tránh chảy xệ kim loại nóng chảy.
4. Dấu Hiệu Nhận Biết Dòng Điện Hợp Lý
Sau khi điều chỉnh, làm sao biết dòng điện đã phù hợp hay chưa? Hãy quan sát các dấu hiệu sau:
✅ Dòng điện chuẩn: Hồ quang ổn định, ít bắn tóe, mối hàn mịn và đều.
❌ Dòng điện quá thấp: Hồ quang yếu, mối hàn không ngấu, có thể có nhiều xỉ.
❌ Dòng điện quá cao: Kim loại nóng chảy quá nhanh, bề mặt mối hàn bị rỗ hoặc cháy thủng.
5. Kết Luận
Điều chỉnh dòng điện hàn hồ quang không chỉ là việc vặn núm chỉnh trên máy hàn mà còn là một quá trình quan sát, thử nghiệm và điều chỉnh liên tục. Một người thợ hàn giỏi không phải là người thuộc lòng các con số, mà là người biết nhìn mối hàn để cảm nhận và điều chỉnh sao cho phù hợp nhất. Muốn hàn đẹp, hãy bắt đầu từ việc kiểm soát dòng điện!
