Có bao giờ bạn cảm thấy bản thân như một con thuyền nhỏ giữa đại dương cảm xúc? Một ngày đẹp trời, bạn vui vẻ như ánh mặt trời rực rỡ, nhưng chỉ một câu nói vô tình của ai đó, cả tâm trạng lập tức chìm vào giông bão? Nếu đã từng trải qua cảm giác đó, bạn không hề đơn độc.
Cảm xúc là thứ tuyệt vời nhưng cũng đầy thử thách. Chúng giúp ta kết nối với thế giới, nhưng đôi khi lại trở thành “ông chủ khó tính”, khiến ta nói hoặc làm những điều sau này phải hối tiếc. Vì vậy, làm chủ cảm xúc không chỉ là kỹ năng sống còn, mà còn giúp bạn bình an hơn, thành công hơn và có các mối quan hệ tốt đẹp hơn.
Vậy, làm thế nào để không bị cảm xúc chi phối mà vẫn sống trọn vẹn với những gì mình cảm thấy? Hãy cùng khám phá!
1. HIỂU CẢM XÚC CỦA CHÍNH MÌNH – BƯỚC ĐẦU TIÊN ĐỂ LÀM CHỦ
Hãy tưởng tượng bạn đang lái xe nhưng bảng đồng hồ tốc độ bị hỏng. Bạn không biết mình đang chạy nhanh hay chậm, nguy hiểm đến mức nào. Cảm xúc cũng vậy! Nếu bạn không nhận diện được mình đang vui, buồn, tức giận hay lo âu, thì làm sao bạn kiểm soát nó được?
Cách thực hành:
Khi cảm xúc xuất hiện, đừng phớt lờ nó. Hãy gọi tên nó: “Mình đang tức giận.” hoặc “Mình đang lo lắng.”
Viết nhật ký cảm xúc mỗi ngày để hiểu rõ hơn về những gì tác động đến bạn.
Hỏi bản thân: “Cảm xúc này đến từ đâu?” Đôi khi, thứ khiến bạn bực bội không phải là điều người khác làm, mà là điều gì đó sâu bên trong bạn.
2. ĐỪNG PHẢN ỨNG NGAY – NGHỆ THUẬT GIỮ KHOẢNG CÁCH VỚI CẢM XÚC
Cảm xúc giống như một đám cháy. Nếu bạn phản ứng ngay lập tức mà không suy nghĩ, rất có thể bạn sẽ đổ thêm dầu vào lửa. Nhưng nếu bạn tạo ra khoảng cách, bạn có thể kiểm soát nó thay vì bị nó kiểm soát.
Chiến thuật “3 giây thần thánh”:
Khi cảm thấy cảm xúc tiêu cực dâng lên, đếm từ 1 đến 3 trước khi phản ứng.
Hít thở sâu và tự hỏi: “Mình có nhất thiết phải phản ứng ngay lúc này không?”
Nếu có thể, hãy tạm rời khỏi tình huống để lấy lại bình tĩnh.
Ví dụ, nếu ai đó gửi cho bạn một tin nhắn gây tổn thương, thay vì trả lời ngay, hãy đợi 10 phút hoặc một tiếng. Bạn sẽ nhận ra phản ứng ban đầu của mình có thể không phải là cách tốt nhất để xử lý tình huống.
3. CHẤP NHẬN, NHƯNG KHÔNG CHÌM ĐẮM
Nhiều người nghĩ rằng làm chủ cảm xúc nghĩa là phải kìm nén nó. Nhưng thực tế, cảm xúc giống như những vị khách trong nhà – bạn không thể cấm họ đến, nhưng bạn có quyền quyết định họ ở lại bao lâu.
Nếu bạn cố gắng chối bỏ hoặc đè nén cảm xúc, nó sẽ quay lại mạnh mẽ hơn. Ngược lại, nếu bạn để mình chìm đắm trong cảm xúc quá lâu, nó sẽ kiểm soát bạn.
Cách thực hành:
Chấp nhận rằng cảm xúc của bạn là thật và hợp lý. Đừng phán xét bản thân vì cảm thấy một điều gì đó.
Nhưng sau đó, hãy tự hỏi: “Cảm xúc này có giúp ích cho mình không?” Nếu không, hãy nhẹ nhàng để nó qua đi.
Tưởng tượng cảm xúc như những đám mây – bạn có thể quan sát chúng trôi qua mà không cần bị cuốn vào.
4. SỬ DỤNG CƠ THỂ ĐỂ KIỂM SOÁT CẢM XÚC
Bạn có để ý rằng khi tức giận, cơ thể bạn sẽ căng cứng, tim đập nhanh hơn? Khi lo lắng, bạn có thể cảm thấy khó thở? Cảm xúc và cơ thể luôn liên kết chặt chẽ với nhau, vì vậy nếu bạn thay đổi trạng thái cơ thể, bạn cũng có thể thay đổi cảm xúc của mình.
Mẹo đơn giản nhưng cực kỳ hiệu quả:
Khi cảm thấy căng thẳng, hãy hít thở chậm và sâu. Hít vào 4 giây, giữ 4 giây, thở ra 6 giây.
Vận động – đi bộ, chạy bộ, tập thể dục sẽ giúp giải tỏa cảm xúc tiêu cực.
Cười – ngay cả khi bạn không thấy vui, việc cười giả tạo cũng có thể đánh lừa bộ não giúp bạn cảm thấy khá hơn.
5. THAY ĐỔI GÓC NHÌN – “CÚ LỪA” TÂM LÝ GIÚP BẠN ĐIỀU KHIỂN CẢM XÚC
Một tình huống có thể khiến bạn nổi điên, nhưng nếu nhìn từ một góc độ khác, có thể bạn lại thấy nó chẳng đáng gì.
Ví dụ, nếu ai đó nói một câu khó chịu với bạn, thay vì nghĩ: “Sao họ lại xúc phạm mình?”, hãy thử nghĩ: “Có thể họ đang có một ngày tồi tệ.”
Hoặc khi gặp thất bại, thay vì tự trách: “Mình thật kém cỏi!”, hãy hỏi: “Mình có thể học được gì từ lần này?”
Thay đổi góc nhìn không có nghĩa là tự lừa dối bản thân, mà là tìm cách tiếp cận tích cực hơn với tình huống.
6. LUYỆN TẬP THƯỜNG XUYÊN – BẠN SẼ NGÀY CÀNG GIỎI HƠN
Làm chủ cảm xúc không phải là chuyện một sớm một chiều. Giống như tập gym, nếu bạn rèn luyện mỗi ngày, bạn sẽ ngày càng mạnh mẽ hơn.
Một số bài tập hữu ích:
Thiền chánh niệm – giúp bạn quan sát cảm xúc mà không bị cuốn theo nó.
Viết ra điều bạn biết ơn mỗi ngày – giúp bạn tập trung vào những điều tích cực thay vì chỉ để ý đến cảm xúc tiêu cực.
Trò chuyện với người tích cực – vì cảm xúc có thể lan truyền.
KẾT LUẬN
Làm chủ cảm xúc không có nghĩa là bạn không bao giờ tức giận, buồn bã hay lo âu. Nó có nghĩa là bạn biết cách xử lý những cảm xúc đó một cách thông minh, thay vì để chúng kiểm soát bạn.
Và điều quan trọng nhất: Bạn không cần phải hoàn hảo! Chỉ cần mỗi ngày một chút, bạn sẽ thấy mình ngày càng bình tĩnh hơn, vững vàng hơn, và hạnh phúc hơn.