Blockchain không còn là khái niệm xa lạ trong thế giới tài chính, nhưng ít ai biết rằng công nghệ này đang tạo ra những thay đổi mạnh mẽ trong ngành logistics. Nếu bạn từng thắc mắc vì sao hàng hóa đôi khi mất dấu, chi phí vận chuyển bị đội lên không rõ lý do, hoặc có những tranh chấp xảy ra mà không ai chịu trách nhiệm, thì blockchain chính là lời giải.
Vấn đề lớn của ngành logistics
Logistics là một chuỗi cung ứng phức tạp với nhiều bên tham gia: nhà sản xuất, nhà vận chuyển, công ty trung gian, hải quan, kho bãi, nhà bán lẻ… Bất kỳ mắt xích nào bị gián đoạn đều có thể gây ra tổn thất lớn. Một số vấn đề nhức nhối trong ngành có thể kể đến như:
Thiếu minh bạch: Khi hàng hóa di chuyển qua nhiều khâu, việc theo dõi nguồn gốc, trạng thái và trách nhiệm trở nên khó khăn. Điều này dẫn đến gian lận, mất cắp hoặc thất lạc hàng hóa.
Thủ tục giấy tờ cồng kềnh: Hóa đơn, chứng từ vận tải, hợp đồng… thường được lưu trữ ở nhiều hệ thống khác nhau, gây khó khăn khi đối chiếu và làm chậm quá trình vận chuyển.
Chi phí trung gian cao: Mỗi bên trung gian đều tính phí cho dịch vụ của mình, khiến giá thành vận chuyển bị đẩy lên.
Tranh chấp và khó xác định trách nhiệm: Nếu có lỗi xảy ra trong quá trình vận chuyển, việc xác định ai chịu trách nhiệm thường mất thời gian và phức tạp do thiếu dữ liệu minh bạch.
Blockchain thay đổi cuộc chơi như thế nào?
Blockchain có khả năng giải quyết gần như tất cả những vấn đề trên nhờ ba đặc tính quan trọng: minh bạch, bảo mật và không thể chỉnh sửa dữ liệu. Vậy điều này được ứng dụng vào logistics ra sao?
Theo dõi chuỗi cung ứng theo thời gian thực
Mỗi giao dịch trên blockchain đều được ghi lại một cách minh bạch và không thể thay đổi. Mỗi kiện hàng có thể được gán một mã định danh duy nhất, giúp theo dõi chính xác hành trình từ điểm xuất phát đến điểm cuối cùng. Điều này giúp loại bỏ gian lận và giảm tình trạng mất mát hàng hóa.
Hợp đồng thông minh (Smart Contracts)
Smart Contracts là các hợp đồng tự động thực thi khi các điều kiện được đáp ứng. Trong logistics, điều này có thể áp dụng để tự động thanh toán khi hàng đến nơi hoặc xác nhận giao hàng mà không cần bên thứ ba kiểm soát. Ví dụ: Nếu một lô hàng bị chậm trễ, smart contract có thể tự động kích hoạt khoản bồi thường mà không cần tranh cãi.
Giảm chi phí trung gian
Nhờ blockchain, dữ liệu được đồng bộ hóa giữa tất cả các bên trong chuỗi cung ứng, loại bỏ sự phụ thuộc vào các tổ chức trung gian. Các nhà sản xuất, nhà bán lẻ và đơn vị vận chuyển có thể giao dịch trực tiếp với nhau, tiết kiệm thời gian và chi phí đáng kể.
Bảo mật dữ liệu và chống gian lận
Dữ liệu trên blockchain không thể bị giả mạo hay thay đổi. Điều này giúp giảm nguy cơ làm giả giấy tờ, hóa đơn hoặc chứng từ vận tải – một vấn đề phổ biến trong ngành logistics.
Cải thiện hiệu suất kiểm toán và tuân thủ
Với blockchain, tất cả giao dịch đều được lưu trữ trên sổ cái số hóa, giúp các cơ quan quản lý dễ dàng kiểm tra tính hợp pháp của các lô hàng, rút ngắn thời gian kiểm tra hải quan và giảm thiểu vi phạm.
Những ông lớn nào đang ứng dụng blockchain vào logistics?
Nhiều công ty hàng đầu thế giới đã bắt đầu tích hợp blockchain vào chuỗi cung ứng của mình:
Maersk & IBM: TradeLens – Nền tảng blockchain giúp số hóa chuỗi cung ứng và cải thiện hiệu suất vận chuyển hàng hải.
Walmart – Ứng dụng blockchain để truy xuất nguồn gốc thực phẩm, giảm nguy cơ gian lận và đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.
DHL – Sử dụng blockchain để tối ưu hóa quy trình vận chuyển và quản lý kho bãi.
FedEx – Áp dụng blockchain để theo dõi lô hàng và giải quyết tranh chấp vận chuyển nhanh hơn.
Thách thức khi triển khai blockchain trong logistics
Dù có tiềm năng lớn, blockchain vẫn gặp một số rào cản trong quá trình ứng dụng:
Chi phí triển khai ban đầu cao: Việc tích hợp blockchain vào hệ thống logistics truyền thống đòi hỏi đầu tư lớn về hạ tầng và đào tạo nhân sự.
Tốc độ xử lý: Hiện tại, một số blockchain công khai như Ethereum còn gặp vấn đề về tốc độ giao dịch, có thể gây chậm trễ trong các hệ thống logistics tốc độ cao.
Chưa có tiêu chuẩn chung: Mỗi công ty có thể sử dụng blockchain theo cách riêng, gây khó khăn trong việc kết nối dữ liệu giữa các nền tảng khác nhau.
Tương lai của blockchain trong logistics
Bất chấp thách thức, blockchain chắc chắn sẽ trở thành một phần quan trọng trong ngành logistics. Khi công nghệ này dần được cải tiến và áp dụng rộng rãi, chúng ta sẽ chứng kiến một ngành logistics nhanh hơn, minh bạch hơn và hiệu quả hơn bao giờ hết. Các doanh nghiệp nào biết nắm bắt cơ hội từ blockchain sẽ có lợi thế cạnh tranh rất lớn trong thời đại số.
