Có những cánh cửa chỉ mở ra khi ta bước chậm lại. Làm cha mẹ chính là một trong những cánh cửa như thế — nơi mỗi giây phút kiên nhẫn không chỉ nuôi dưỡng một đứa trẻ mà còn tái tạo chính bản thể của ta. Không phải ai sinh ra cũng có sẵn sự nhẫn nại như một phẩm chất cố định. Kiên nhẫn là kỹ năng, là con đường, là hành trình dài mà mỗi ngày ta lại học thêm một chút, đôi khi bằng nụ cười, đôi khi bằng những đêm nằm thao thức tự hỏi: “Mình có thể làm tốt hơn không?”
Bài viết này không kể chuyện, không tô vẽ. Đây là hành trình tri thức – xúc cảm – tự soi chiếu, để mỗi bố mẹ có thể tìm thấy trong đó một cách, dù nhỏ, để nhẹ nhàng hơn với con và cũng nhân hậu hơn với chính mình.
Hãy xem bài viết như một chiếc gương: bạn nhìn vào nó không phải để thấy sự hoàn hảo, mà để thấy một phiên bản mình đang lớn dần lên cùng con.
1. Hiểu rằng sự kiên nhẫn bắt đầu từ việc chấp nhận con là… một đứa trẻ
Điều làm nhiều cha mẹ mất kiên nhẫn nhất không phải sự nghịch ngợm, mà là khoảng cách giữa kỳ vọng và thực tế. Ta kỳ vọng con biết kiểm soát cảm xúc, hiểu lý lẽ, cư xử hợp lý… trong khi bộ não non nớt của trẻ chưa phát triển đủ để làm những điều đó.
Kiên nhẫn không phải là nén giận.
Kiên nhẫn là điều chỉnh kỳ vọng theo đúng khả năng phát triển của con.
Khi ta hiểu rằng trẻ khóc vì chưa biết cách diễn đạt, la hét vì chưa biết quản lý cảm xúc, phản kháng vì đang học cách tự khẳng định… ta bỗng dịu hơn rất nhiều. Vì lúc ấy ta nhận ra điều duy nhất con cần là một người lớn đủ bình tĩnh để làm điểm tựa.
2. Để trở thành cha mẹ kiên nhẫn, trước hết hãy học cách làm người lớn biết… dừng lại
Sự thiếu kiên nhẫn phần lớn sinh ra từ quán tính: ta phản ứng ngay lập tức khi bị kích thích.
Đứa trẻ la lên → ta gắt lên.
Đứa trẻ làm đổ nước → ta quát.
Đứa trẻ từ chối làm bài → ta nổi nóng.
Vòng phản ứng ấy nhanh đến mức chính ta đôi khi không hiểu tại sao mình lại phản ứng gay gắt đến vậy.
Muốn phá vòng lặp này, hãy bắt đầu bằng một kỹ năng cực kỳ đơn giản mà lại khó nhất: dừng lại 3 giây
- 1 giây để nhận biết cảm xúc đang dâng lên.
- 1 giây để hít một hơi đầy.
- 1 giây để chọn cách phản hồi thay vì phản ứng.
Ba giây ấy có thể thay đổi toàn bộ hướng đi của một cuộc đối thoại. Nó không biến ta thành cha mẹ hoàn hảo, nhưng khiến ta trở nên có chủ đích – và chính điều đó tạo ra sự kiên nhẫn bền vững.
3. Biết rằng mỗi lần mất kiên nhẫn là một tín hiệu, không phải thất bại
Cảm xúc của cha mẹ là thông điệp.
Sự nóng nảy nói điều gì đó về ta chứ không chỉ về con.
Đôi khi nó đến từ:
- sự mệt mỏi tích lũy,
- áp lực công việc,
- những tổn thương từ thời thơ ấu,
- cảm giác phải “làm cho đúng”, “làm cho đủ”,
- nỗi sợ con sẽ trở thành phiên bản mà ta lo lắng.
Hãy tự hỏi:
“Mình đang giận con hay giận điều gì khác bị dồn nén trong mình?”
Sự thật là: kiên nhẫn không phải là không giận, mà là hiểu cơn giận từ đâu tới và lựa chọn không trút nó lên một tâm hồn nhỏ bé chưa biết tự bảo vệ.
4. Lắng nghe con không chỉ bằng tai mà bằng sự hiện diện
Một đứa trẻ bùng nổ, mè nheo, chống đối… thường chỉ là đứa trẻ đang cố nói: “Ba/mẹ thấy con không?”
Sự kiên nhẫn nảy mầm khi ta hiện diện thật sự:
- đặt điện thoại xuống khi con đang nói,
- nhìn vào mắt con khi lắng nghe,
- cúi xuống ngang tầm để con không bị “nhìn từ trên xuống”,
- phản hồi bằng sự thấu hiểu thay vì phán xét.
Khi con cảm thấy được thấu hiểu, tâm trí trẻ bình ổn lại – và lúc ấy kiên nhẫn trở nên dễ dàng hơn. Bởi đôi khi chỉ cần 30 giây lắng nghe đầy đủ cũng tiết kiệm cho ta 30 phút những cuộc cãi vã không đáng.
5. Tự chăm sóc bản thân: điều kiện tiên quyết để có kiên nhẫn
Không ai có thể rót nước từ cái ly đã cạn.
Một người lớn mệt mỏi, kiệt sức, thiếu ngủ, căng thẳng… gần như không thể bình tĩnh trước sự hỗn loạn nhỏ nhất của trẻ.
Để trở thành cha mẹ kiên nhẫn, ta phải học cách:
- nghỉ khi cần,
- nhờ giúp đỡ khi quá tải,
- dành thời gian cho sở thích riêng,
- sắp xếp lại lịch trình,
- đặt ra ranh giới lành mạnh.
Hãy nhớ: một người lớn chăm sóc bản thân không phải là ích kỷ. Đó là món quà vô giá ta dành cho con — vì trẻ hạnh phúc nhất khi có bố mẹ hạnh phúc, không phải bố mẹ hoàn hảo.
6. Nhìn thấy vẻ đẹp ẩn sau những khoảnh khắc khiến ta mất kiên nhẫn nhất
Trẻ con học bằng lặp đi lặp lại.
Con đổ nước vì muốn tự lập.
Con đặt quá nhiều câu hỏi vì tò mò.
Con làm sai vì đang thử nghiệm thế giới.
Khi ta thay đổi góc nhìn, những điều phiền toái bỗng trở thành khoảnh khắc đáng trân trọng:
- Bé làm đổ sữa → một cơ hội để học cách lau dọn.
- Bé tranh cãi → dấu hiệu con đang hình thành tư duy độc lập.
- Bé khóc to → con tin rằng bên cạnh ta, con đủ an toàn để bộc lộ cảm xúc thật.
Kiên nhẫn lớn dần khi ta nhìn thấy cái đẹp ẩn sau những hành vi chưa hoàn thiện ấy.
7. Hiểu rằng kỷ luật và kiên nhẫn không đối lập nhau
Kiên nhẫn không có nghĩa là nuông chiều.
Kỷ luật không có nghĩa là cứng nhắc.
Kỷ luật là dạy – không phải phạt.
Kiên nhẫn là đồng hành – không phải chịu đựng.
Một bố mẹ kiên nhẫn sẽ:
- giải thích ranh giới rõ ràng,
- thống nhất các quy tắc,
- cho con biết hậu quả tự nhiên (không phải hậu quả do tức giận của người lớn),
- lặp lại hướng dẫn nhiều lần mà không nổi nóng,
- sửa sai cho con bằng giọng bình tĩnh nhưng kiên quyết.
Sự kết hợp giữa kiên nhẫn và kỷ luật tạo ra không gian lành mạnh để con vừa cảm thấy an toàn, vừa phát triển được khả năng tự điều chỉnh bản thân.
8. Tập “kiên nhẫn chủ động” thay vì “kiên nhẫn bị động”
Kiên nhẫn bị động là chịu đựng.
Kiên nhẫn chủ động là chuẩn bị trước.
Muốn kiên nhẫn hơn, hãy tạo môi trường dễ thở cho cả mình và con:
- sắp xếp đồ dễ lấy để con tự phục vụ,
- chuẩn bị tâm lý trước những tình huống dễ căng thẳng,
- rút ngắn quy trình buổi sáng để tránh vội vàng,
- lên kế hoạch giờ ăn – giờ ngủ ổn định,
- chia nhỏ nhiệm vụ cho con theo độ tuổi.
Một môi trường thân thiện giảm đến 70% các cuộc xung đột. Kiên nhẫn không phải phép màu — nó là thiết kế.
9. Nhẹ nhàng với chính mình: bạn sẽ không luôn kiên nhẫn, và điều đó không khiến bạn trở thành bố mẹ tệ
Có ngày ta sẽ hét.
Có ngày ta sẽ mất bình tĩnh.
Có ngày ta sẽ muốn bỏ ra ngoài và thở thật sâu.
Điều quan trọng không phải là chưa từng sai, mà là biết nhận lỗi, xin lỗi, và làm lại.
Khi ta xin lỗi con, ta đang:
- dạy con về giao tiếp lành mạnh,
- cho con thấy người lớn cũng có cảm xúc và biết sửa sai,
- nuôi dưỡng khả năng đồng cảm của trẻ.
Một lời xin lỗi của cha mẹ có thể chữa lành nhiều tổn thương vô hình — và nó chính là cách kiên nhẫn trở thành điều thật sự sống động trong mối quan hệ.
10. Kiên nhẫn là hành trình lớn lên của cả gia đình, không phải trách nhiệm một mình bạn
Không có cha mẹ nào kiên nhẫn cả đời.
Không có đứa trẻ nào ngoan mãi mãi.
Kiên nhẫn là sự luyện tập đến từ hai phía:
- Con học cách trưởng thành.
- Ta học cách yêu thương bằng sự bình tĩnh.
Khi con lớn hơn, sẽ có lúc bạn nhìn lại và nhận ra:
Những ngày tưởng như dài đằng đẵng ấy chính là những ngày đã dạy ta trở thành phiên bản tử tế hơn của chính mình.
Kết lời: Kiên nhẫn không phải điều ta dạy cho con — đó là điều con dạy lại cho ta
Trở thành một bố mẹ kiên nhẫn không phải mục tiêu để đạt đến, mà là con đường ta đi mỗi ngày.
Mỗi lúc ta lựa chọn nhẹ nhàng hơn, hiểu con hơn, hoặc hiểu chính mình hơn — ta đang viết lại tương lai cảm xúc của con.
Và cũng là viết lại tương lai của chính ta.
Nếu bạn đang đọc đến đây, có lẽ bạn đã là người đang cố gắng hết sức. Một người biết dừng lại để học cách yêu thương khôn ngoan hơn. Một người đang bước từng bước, dù chậm nhưng thật.
Và như thế là đủ để hành trình này trở nên đẹp đẽ.
Vì kiên nhẫn không phải món quà dành cho những ai hoàn hảo, mà dành cho những ai vẫn đang học, đang yêu và đang lớn lên — từng ngày — cùng đứa trẻ bé bỏng của mình.
