Ngành logistics ở Việt Nam đang trong giai đoạn phát triển mạnh mẽ, đóng vai trò huyết mạch trong nền kinh tế và là chìa khóa giúp hàng hóa lưu thông, kết nối Việt Nam với thị trường quốc tế. Tuy nhiên, để thực sự bứt phá và khẳng định vị thế, các doanh nghiệp logistics Việt Nam cần vượt qua nhiều rào cản và tận dụng tốt các cơ hội trong thời đại số hóa và toàn cầu hóa.
TỔNG QUAN NGÀNH LOGISTICS VIỆT NAM
Việt Nam có lợi thế địa lý đặc biệt, nằm ngay trung tâm Đông Nam Á, sở hữu đường bờ biển dài hơn 3.260 km, hệ thống cảng biển rộng khắp, cùng với mạng lưới giao thông ngày càng được đầu tư mở rộng. Chính vì vậy, logistics trở thành ngành trọng điểm giúp tối ưu hóa chuỗi cung ứng trong nước và xuất nhập khẩu.
Theo Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA), hiện cả nước có khoảng 3.000 doanh nghiệp logistics đang hoạt động, trong đó hơn 90% là doanh nghiệp nội địa, còn lại là các doanh nghiệp liên doanh và công ty nước ngoài. Dù số lượng đông đảo, nhưng hầu hết các doanh nghiệp logistics Việt Nam vẫn hoạt động ở quy mô nhỏ và trung bình, chủ yếu đảm nhận các dịch vụ đơn giản như vận tải, kho bãi, giao nhận hàng hóa.
NHỮNG CƠ HỘI LỚN CHO DOANH NGHIỆP LOGISTICS VIỆT NAM
Sự phát triển của thương mại điện tử (TMĐT)
TMĐT bùng nổ kéo theo nhu cầu logistics gia tăng đột biến, đặc biệt là các dịch vụ giao nhận nhanh, quản lý kho hàng, xử lý đơn hàng xuyên biên giới. Những cái tên như GHTK, Viettel Post, GHN, hay Scommerce đang dần khẳng định mình trong cuộc đua này.
Hiệp định thương mại tự do (FTA) mở ra cơ hội xuất khẩu
Việt Nam tham gia nhiều FTA quan trọng như EVFTA, CPTPP, RCEP… giúp hàng hóa xuất khẩu thuận lợi hơn, đồng thời thúc đẩy nhu cầu logistics xuyên biên giới. Các doanh nghiệp có thể tận dụng cơ hội này để mở rộng dịch vụ, đặc biệt là logistics hàng không và logistics lạnh.
Chuyển đổi số và công nghệ 4.0
Sự xuất hiện của AI, Big Data, IoT đang giúp logistics tối ưu hóa vận hành. Các doanh nghiệp ứng dụng công nghệ vào quản lý kho bãi, theo dõi vận đơn, hay sử dụng xe tự hành trong kho sẽ có lợi thế cạnh tranh lớn.
NHỮNG THÁCH THỨC CẦN VƯỢT QUA
Chi phí logistics vẫn cao
Mặc dù có nhiều tiềm năng, nhưng chi phí logistics ở Việt Nam vẫn chiếm khoảng 16 – 20% GDP, cao hơn mức trung bình thế giới (10 – 12%). Nguyên nhân đến từ hạ tầng giao thông chưa đồng bộ, thủ tục hải quan còn phức tạp, và sự thiếu liên kết giữa các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng.
Sự cạnh tranh khốc liệt từ các tập đoàn nước ngoài
Các ông lớn như DHL, FedEx, Maersk, UPS với công nghệ hiện đại, kinh nghiệm vận hành lâu năm, cùng tiềm lực tài chính mạnh đang lấn sân thị trường logistics Việt Nam. Nếu không nâng cao chất lượng dịch vụ, các doanh nghiệp nội địa rất dễ bị “đè bẹp”.
Nhân lực chưa đáp ứng nhu cầu
Dù nhu cầu nhân sự logistics ngày càng lớn, nhưng nguồn nhân lực vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu về kỹ năng công nghệ, ngoại ngữ, cũng như tư duy quản lý chuỗi cung ứng hiện đại.
HƯỚNG ĐI NÀO CHO DOANH NGHIỆP LOGISTICS VIỆT NAM?
Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ: Tự động hóa kho hàng, ứng dụng AI vào quản lý vận tải, sử dụng dữ liệu lớn để tối ưu tuyến đường sẽ giúp giảm chi phí và nâng cao hiệu suất.
Liên kết và mở rộng chuỗi cung ứng: Cần có sự hợp tác giữa các doanh nghiệp logistics trong nước để hình thành chuỗi cung ứng mạnh, đủ sức cạnh tranh với các tập đoàn ngoại.
Đào tạo nhân lực chuyên sâu: Đầu tư vào đào tạo nhân viên về công nghệ, quản lý chuỗi cung ứng, và kỹ năng thương mại quốc tế để nâng cao chất lượng dịch vụ.
Tận dụng lợi thế từ các FTA: Doanh nghiệp cần hiểu rõ cam kết trong các hiệp định thương mại, chủ động điều chỉnh mô hình kinh doanh để hưởng lợi từ các chính sách ưu đãi thuế quan.
KẾT LUẬN
Logistics là lĩnh vực đầy tiềm năng nhưng cũng không ít thách thức. Để vươn xa, doanh nghiệp logistics Việt Nam cần tư duy đổi mới, ứng dụng công nghệ, nâng cao năng lực quản lý và không ngừng cải thiện chất lượng dịch vụ. Cuộc chơi đang thay đổi, và chỉ những doanh nghiệp linh hoạt, thích ứng nhanh mới có thể chiếm lĩnh thị trường!
