Khi kinh doanh, không ai muốn lỗ, nhưng thực tế, có rất nhiều doanh nghiệp (DN) rơi vào tình trạng thua lỗ vì nhiều lý do khác nhau. Một câu hỏi thường gặp là: “Doanh nghiệp bị lỗ có phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) không?” Câu trả lời không đơn giản chỉ là “có” hoặc “không” mà còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Hãy cùng tìm hiểu rõ hơn để tránh hiểu lầm đáng tiếc.
1. Thuế Thu Nhập Doanh Nghiệp (TNDN) Là Gì?
Thuế TNDN là loại thuế trực thu, đánh trên phần lợi nhuận cuối cùng của doanh nghiệp sau khi trừ đi các chi phí hợp lệ. Hiểu đơn giản, nếu doanh nghiệp có lợi nhuận (thu nhập chịu thuế > 0) thì phải nộp thuế, còn nếu lỗ (thu nhập chịu thuế ≤ 0) thì không phải nộp. Tuy nhiên, đừng vội nghĩ lỗ nghĩa là không có trách nhiệm gì với thuế!
2. Doanh Nghiệp Lỗ Có Phải Nộp Thuế TNDN Không?
Câu trả lời là KHÔNG. Theo quy định hiện hành tại Luật thuế TNDN và các văn bản hướng dẫn, nếu doanh nghiệp có kết quả kinh doanh bị lỗ, thì phần thu nhập tính thuế sẽ bằng 0 hoặc âm, do đó doanh nghiệp không phải nộp thuế TNDN. Tuy nhiên, có một số điểm quan trọng mà doanh nghiệp cần lưu ý:
2.1. Lỗ Kế Toán và Lỗ Thuế Không Phải Lúc Nào Cũng Giống Nhau
Lỗ kế toán là khoản lỗ được xác định theo báo cáo tài chính (BCTC), phản ánh tình hình kinh doanh của doanh nghiệp.
Lỗ thuế là khoản lỗ được tính theo quy định của cơ quan thuế, tức là sau khi điều chỉnh các khoản chi phí hợp lệ theo quy định pháp luật.
Có những trường hợp doanh nghiệp lỗ trên sổ sách kế toán nhưng vẫn có thu nhập chịu thuế theo quy định của cơ quan thuế do một số khoản chi không được chấp nhận (ví dụ: chi phí không có hóa đơn hợp lệ, chi phí vượt trần quy định). Khi đó, doanh nghiệp có thể vẫn phải nộp thuế TNDN dù lỗ trên BCTC.
2.2. Lỗ Nhưng Vẫn Phải Nộp Một Số Khoản Thuế Khác
Dù không phải nộp thuế TNDN, nhưng doanh nghiệp vẫn có thể phải nộp các loại thuế khác như:
Thuế giá trị gia tăng (GTGT) nếu có doanh thu từ hoạt động kinh doanh, trừ trường hợp thuộc diện không chịu thuế hoặc được miễn giảm.
Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) nếu có trả lương cho nhân viên.
Thuế môn bài dù doanh nghiệp có hoạt động hay không.
Điều này có nghĩa là, dù lỗ thì doanh nghiệp vẫn có nghĩa vụ thuế đối với các khoản khác.
3. Quy Định Về Kết Chuyển Lỗ – Lỗ Không Phải Lúc Nào Cũng “Mất”
Theo quy định tại Điều 9, Thông tư 78/2014/TT-BTC, sửa đổi bổ sung bởi Thông tư 96/2015/TT-BTC, doanh nghiệp được phép kết chuyển lỗ vào các năm tiếp theo để giảm thu nhập chịu thuế, tối đa trong vòng 5 năm liên tục kể từ năm phát sinh lỗ.
Ví dụ:
Năm 2023, DN lỗ 2 tỷ đồng.
Năm 2024, DN lãi 1,5 tỷ đồng.
DN được phép bù trừ 1,5 tỷ đồng lỗ của 2023 vào lợi nhuận 2024, khi đó thu nhập chịu thuế 2024 = 0 → không phải nộp thuế TNDN.
DN còn 0,5 tỷ đồng lỗ có thể tiếp tục kết chuyển cho năm 2025.
Điều này giúp doanh nghiệp tối ưu hóa nghĩa vụ thuế khi có lợi nhuận trở lại.
4. Một Số Lưu Ý Quan Trọng
Không tự ý kết chuyển lỗ sai quy định: Chỉ được kết chuyển vào thu nhập chịu thuế trong 5 năm liên tục và phải có hồ sơ chứng minh rõ ràng.
Không “lạm dụng” lỗ để trốn thuế: Cơ quan thuế có thể kiểm tra nếu doanh nghiệp liên tục báo lỗ nhưng vẫn hoạt động bình thường.
Lỗ do nguyên nhân khách quan hoặc gian lận?: Nếu lỗ thực sự do kinh doanh khó khăn thì không vấn đề. Nhưng nếu lỗ do chuyển giá, kê khai sai, gian lận thuế thì có thể bị phạt nặng.
5. Kết Luận
Doanh nghiệp lỗ thì không phải nộp thuế TNDN, nhưng vẫn có những nghĩa vụ thuế khác cần thực hiện. Việc hiểu rõ các quy định sẽ giúp doanh nghiệp tránh những sai sót không đáng có, đồng thời tận dụng tối đa chính sách kết chuyển lỗ để tối ưu hóa nghĩa vụ thuế trong tương lai.
