Nếu có một nhóm sinh vật nào đó vừa đẹp đẽ, vừa kỳ lạ nhưng cũng đầy nguy hiểm trong thế giới đại dương, thì đó chính là ngành Ruột Khoang (Cnidaria). Từ những rạn san hô rực rỡ đến những con sứa phát sáng lơ lửng giữa đại dương, ngành Ruột Khoang là một trong những nhóm động vật cổ xưa nhất nhưng vẫn đầy sức hút với các nhà khoa học.
Những Đại Diện Tiêu Biểu Của Ngành Ruột Khoang
Nhắc đến Ruột Khoang, nhiều người chỉ nghĩ đến sứa, nhưng thực tế nhóm này đa dạng hơn rất nhiều, bao gồm ba lớp chính:
1. San hô (Anthozoa) – Kiến trúc sư của đại dương
San hô không chỉ là những sinh vật nhỏ bé, mà chúng còn xây dựng nên những thành phố dưới nước khổng lồ. Rạn san hô Great Barrier ngoài khơi Úc là một ví dụ điển hình, với hàng nghìn loài san hô cùng sinh sống và tạo thành một trong những hệ sinh thái phong phú nhất trên Trái Đất.
San hô có hai dạng sống chính:
San hô đơn độc như san hô nấm sống riêng lẻ dưới đáy biển.
San hô tập thể tạo thành các rạn san hô khổng lồ.
Điều đáng kinh ngạc là san hô thực chất là động vật, nhưng chúng có quan hệ cộng sinh với tảo lục đơn bào (zooxanthellae), giúp cung cấp năng lượng thông qua quang hợp.
2. Sứa (Scyphozoa) – Những kẻ lãng du bí ẩn
Sứa là một trong những sinh vật kỳ lạ nhất hành tinh. Không có não, không có tim, không có xương, nhưng chúng vẫn tồn tại và sinh sôi hàng trăm triệu năm.
Một số loài sứa đáng chú ý:
Sứa Turritopsis dohrnii – được mệnh danh là “bất tử” vì có khả năng quay ngược vòng đời, trở lại trạng thái polyp và tái sinh.
Sứa Nomura – một con sứa khổng lồ có thể nặng tới 200kg, lớn như một chiếc xe máy.
Sứa hộp (Box jellyfish) – một trong những sinh vật độc nhất đại dương, với nọc độc có thể giết người chỉ trong vài phút.
3. Hải quỳ (Actiniaria) – Những “bông hoa” có xúc tu sát thủ
Hải quỳ là những sinh vật sống bám vào đá hoặc san hô, trông như những bông hoa nhưng thực ra là những thợ săn cừ khôi. Chúng sử dụng xúc tu được trang bị tế bào châm (nematocyst) để tiêm độc vào con mồi, sau đó từ từ tiêu hóa.
Hải quỳ cũng có những mối quan hệ cộng sinh thú vị, như việc sống chung với cá hề. Trong khi hầu hết các loài cá sẽ bị hải quỳ châm độc, cá hề lại miễn nhiễm và thậm chí còn được bảo vệ khỏi kẻ săn mồi nhờ những xúc tu của hải quỳ.
Vũ Khí Độc Đáo: Tế Bào Châm (Nematocyst)
Điểm chung của tất cả các loài trong ngành Ruột Khoang chính là khả năng tấn công bằng tế bào châm. Đây là những tế bào đặc biệt chứa một sợi gai độc, có thể bắn ra với tốc độ cực nhanh khi chạm vào con mồi. Một số loài, như sứa hộp, có nọc độc mạnh đến mức có thể gây chết người.
Sự Đóng Góp Và Nguy Cơ
Ngành Ruột Khoang không chỉ tạo nên những hệ sinh thái quan trọng mà còn ảnh hưởng đến con người theo nhiều cách:
✅ Cung cấp hệ sinh thái đa dạng: San hô là nền tảng của hàng nghìn loài sinh vật biển.
✅ Ứng dụng y học: Nọc độc của sứa và hải quỳ được nghiên cứu để phát triển thuốc giảm đau và điều trị ung thư.
⚠ Mối đe dọa từ biến đổi khí hậu: Rạn san hô đang bị tẩy trắng do nhiệt độ nước biển tăng cao, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đa dạng sinh học.
Kết Luận
Ngành Ruột Khoang có thể không phải là nhóm động vật được nhắc đến nhiều, nhưng chúng là một phần quan trọng của đại dương và cuộc sống trên Trái Đất. Từ san hô xây dựng nên những thành phố dưới nước, sứa bất tử đến hải quỳ sát thủ, nhóm sinh vật này vừa kỳ lạ, vừa nguy hiểm, lại đầy hấp dẫn. Nếu bạn từng lặn biển và thấy một rạn san hô rực rỡ, hay bất ngờ chạm phải một con sứa trong làn nước, hãy nhớ rằng bạn đang tương tác với một trong những sinh vật cổ xưa và độc đáo nhất hành tinh.
