Có những buổi sáng, bạn thức dậy và thế giới dường như đang nặng gấp đôi. Cốc cà phê chẳng đủ kéo tâm trí bạn khỏi vùng sương mờ của sự uể oải. Mọi thứ trên to-do list — tập thể dục, viết dở bản kế hoạch, trả lời tin nhắn, đọc sách, học thêm — đều nằm đó, nhìn bạn bằng ánh mắt lạnh lùng của bổn phận. Và bạn chỉ muốn nói: “Tôi không có hứng.”
Câu nói đó nghe có vẻ vô hại, nhưng thực ra, nó là một lời thôi miên nhẹ nhàng. Mỗi lần ta nói “Tôi không có hứng”, là ta đang dạy cho bản thân một điều: rằng cảm xúc được phép ra lệnh cho hành động. Rằng ta chỉ nên sống và làm việc khi trong lòng có “cảm giác đúng”. Nhưng thử hỏi: có mấy điều vĩ đại trong đời được làm ra trong “cảm giác đúng”?
1. “Tôi không có hứng” – câu nói nhỏ giọt năng lượng
Câu này giống như một cái lỗ nhỏ trên thuyền. Nó không làm con thuyền chìm ngay, nhưng từng giọt từng giọt, nó rút dần sinh khí của ta.
Khi ta nói “tôi không có hứng”, ta đang đánh đồng động lực với cảm xúc nhất thời. Ta tin rằng chỉ cần cảm thấy “đúng mood”, thì ta mới có thể bắt đầu. Nhưng cảm xúc là thứ mong manh nhất trong hệ thần kinh của con người. Nó thay đổi chỉ sau một tin nhắn, một câu nói, một giấc ngủ thiếu, hay một cái nhìn lệch lạc từ người khác.
Sự thật là: động lực không phải là điều ta đợi, mà là điều ta tạo.
Cảm xúc giống như thời tiết, còn hành động giống như thuyền buồm. Bạn không thể ngồi đợi gió mới ra khơi, bạn phải ra khơi để cảm nhận gió. Còn “tôi không có hứng” chính là câu bào chữa hoàn hảo để bạn ngồi mãi trên bờ — với một tách cà phê nguội và niềm tiếc nuối ngày càng lớn.
2. Vậy, thay vì nói “Tôi không có hứng”, hãy thử nói:
a. “Tôi chưa sẵn sàng, nhưng tôi sẽ bắt đầu.”
Một trong những điều ngộ nhận lớn nhất của con người là nghĩ rằng “bắt đầu” và “sẵn sàng” luôn đi cùng nhau.
Không. Phần lớn những người bắt đầu đều không hề sẵn sàng.
Người nghệ sĩ vẽ bức tranh đầu tiên của đời mình chưa hề “đủ giỏi”. Người viết cuốn sách đầu tiên chưa hề “đủ hiểu biết”. Người tập thể dục ngày đầu tiên chưa hề “đủ khỏe”.
Nhưng họ bắt đầu, và chính sự bắt đầu đó tạo ra sự sẵn sàng.
Hãy nói: “Tôi chưa sẵn sàng, nhưng tôi sẽ làm một chút.”
Một chút — chỉ cần 5 phút, chỉ cần 1 động tác, chỉ cần 1 dòng viết. Hành động là thứ gọi hứng thú đến, chứ không phải ngược lại.
b. “Tôi cảm thấy thế này, nhưng tôi sẽ làm điều kia.”
Cảm xúc không nên bị phủ nhận, nhưng cũng không nên được phong làm vua.
Bạn có thể nói: “Tôi cảm thấy mệt, nhưng tôi sẽ viết thêm một đoạn.”
Hoặc: “Tôi thấy chán, nhưng tôi sẽ hoàn thành nốt công việc.”
Đó là cách bạn tách mình khỏi cảm xúc, không để nó quyết định hành động.
Cảm xúc là khách, còn bạn là chủ nhà. Đừng để khách vào nhà rồi bắt bạn ra ngoài.
c. “Tôi chọn làm việc này vì tôi tôn trọng chính mình.”
Hứng thú là nhất thời, sự tôn trọng bản thân là lâu dài.
Khi bạn làm việc không phải vì hứng, mà vì tôn trọng cam kết của mình, bạn đang rèn luyện một cơ bắp vô hình: cơ bắp của kỷ luật tự trọng.
Đó là thứ giúp bạn đứng dậy vào những ngày u tối, giúp bạn không bị cuốn đi bởi dòng cảm xúc chao đảo, giúp bạn trở thành người mà bạn từng ngưỡng mộ.
3. Cảm xúc không phải kẻ thù — nhưng không phải nhà lãnh đạo
Chúng ta thường nghe: “Hãy sống thật với cảm xúc của mình.”
Vâng, nhưng sống thật không có nghĩa là sống lệ thuộc.
Cảm xúc là tín hiệu, không phải mệnh lệnh. Khi bạn thấy không có hứng, hãy tự hỏi:
Mình đang kiệt sức hay chỉ đang lười?
Mình cần nghỉ ngơi, hay mình đang trốn tránh?
Mình cần phục hồi, hay chỉ muốn trì hoãn?
Có những ngày, “không có hứng” là dấu hiệu bạn cần một hơi thở dài, một giấc ngủ, một cuộc trò chuyện thật lòng. Nhưng cũng có những ngày, đó chỉ là tiếng nói của nỗi sợ, giả dạng trong bộ áo “tôi không muốn”.
Phân biệt được hai điều đó là một nghệ thuật.
Và khi bạn nhận ra tiếng nói đó chỉ là sự kháng cự tự nhiên của bộ não — thứ sợ nỗ lực, sợ thất bại, sợ bị đánh giá — bạn sẽ mỉm cười, đứng dậy, và làm điều bạn đã định làm.
4. “Không có hứng” là cơ hội để trưởng thành
Khi bạn làm việc trong lúc “không có hứng”, bạn đang rèn luyện cho mình khả năng tự lãnh đạo bản thân.
Ai cũng có thể làm việc khi mọi thứ thuận lợi, nhưng người có nội lực là người biết làm việc ngay cả khi tâm trạng phản đối.
Bởi vì kỷ luật không giết đi sự tự do — kỷ luật chính là con đường dẫn đến tự do.
Khi bạn kiểm soát được chính mình, bạn không còn bị cảm xúc chi phối. Bạn không còn cần “hứng” để sống tốt. Bạn có thể viết, tập luyện, sáng tạo, yêu thương — bất kể thời tiết nội tâm ra sao.
Đó là lúc bạn thật sự tự do.
5. Những câu bạn có thể nói thay cho “Tôi không có hứng”
“Tôi sẽ làm chỉ 5 phút thôi.” (Thường thì 5 phút biến thành 30.)
“Tôi đang cảm thấy chậm, nhưng tôi vẫn có thể tiến lên.”
“Hứng thú sẽ đến khi tôi hành động.”
“Tôi chọn hành động thay vì chờ cảm xúc.”
“Tôi đang rèn luyện sức mạnh bên trong mình.”
“Tôi không cần phải thích nó để hoàn thành nó.”
“Hôm nay tôi sẽ chỉ làm phần nhỏ nhất của việc này.”
“Tôi muốn trở thành người mà tôi hứa sẽ trở thành.”
“Tôi tôn trọng bản thân bằng cách không bỏ cuộc.”
“Tôi đang xây dựng niềm tin với chính mình.”
Mỗi câu trên là một cây cầu nối giữa bạn và phiên bản tốt hơn của chính mình.
Nó không phải là những lời tự trấn an sáo rỗng, mà là sự chuyển hướng nhận thức: từ thụ động chờ cảm xúc, sang chủ động tạo động lực.
6. Hứng thú là kẻ đến sau hành động
Hãy để tôi nói điều này thật rõ:
Không ai ngồi yên chờ cảm hứng mà trở nên vĩ đại cả.
Người viết ra cuốn tiểu thuyết tuyệt vời kia — họ không hứng mỗi ngày.
Người nhạc sĩ sáng tác bản nhạc bạn yêu thích — họ không tràn đầy năng lượng mỗi sáng.
Người vận động viên tập luyện hàng ngàn giờ — họ cũng có những ngày chán ngán chính mình.
Nhưng họ hiểu: hứng thú là phần thưởng của hành động, không phải điều kiện của nó.
Khi bạn bắt đầu, dù trong mệt mỏi hay chán nản, bạn đang gửi đi một tín hiệu mạnh mẽ cho tiềm thức: “Tôi là người làm, không phải người chờ.”
Và từ giây phút đó, một luồng sinh khí mới bắt đầu chảy ra từ bên trong.
7. Khi bạn thôi viện cớ, bạn bắt đầu sống thật
Có một sự tự do rất sâu sắc khi bạn thôi phải bào chữa cho mình.
Khi bạn không còn nói “Tôi không có hứng”, bạn đang lấy lại quyền làm chủ đời mình.
Bởi mỗi lần nói câu đó, bạn vô thức nói: “Tôi là nạn nhân của cảm xúc.”
Nhưng khi bạn thay bằng những câu như “Tôi sẽ làm dù không có hứng”, bạn đang nói: “Tôi là người chọn hướng đi.”
Người trưởng thành không chờ cảm xúc thuận lợi — họ tạo ra chúng bằng hành động.
Bởi vì cảm xúc là kết quả, không phải điều kiện.
8. Kết: Bạn không cần cảm hứng để trở nên phi thường
Thật mỉa mai — những điều khiến ta tự hào nhất trong đời, thường bắt đầu trong những ngày ta chẳng hề có hứng.
Một bài viết, một buổi tập, một quyết định khó khăn, một cam kết nhỏ — tất cả đều là những viên gạch âm thầm xây nên phiên bản tốt đẹp hơn của bạn.
Và mỗi lần bạn chọn hành động thay vì viện cớ, bạn đang gieo niềm tin vào chính mình:
rằng bạn có thể làm được, rằng bạn đáng tin, rằng bạn mạnh mẽ hơn cảm xúc thoáng qua.
Một ngày nào đó, khi nhìn lại, bạn sẽ mỉm cười với phiên bản cũ — người từng nói “tôi không có hứng” — và nói:
“Cảm ơn vì đã bắt đầu, dù chẳng thấy sẵn sàng.”
Vì đó là khởi đầu của tất cả những điều phi thường trong cuộc đời này.
