Nhắc đến doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV), nhiều người hay nghĩ đến những công ty gia đình, những cửa hàng nhỏ hay các startup đầy tham vọng. Nhưng thực tế, DNNVV không chỉ là những “chú lùn” trong nền kinh tế mà chính là xương sống, đóng góp mạnh mẽ vào GDP, tạo ra việc làm và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Vậy điều gì khiến DNNVV quan trọng đến thế, và quan trọng hơn, tại sao việc tồn tại và phát triển của họ lại khó khăn đến vậy?
DNNVV LÀ AI? HỌ LÀM GÌ?
DNNVV là những doanh nghiệp có quy mô vừa hoặc nhỏ, xét trên số lao động, vốn điều lệ và doanh thu. Ở Việt Nam, theo quy định, doanh nghiệp nhỏ thường có dưới 50 lao động, doanh thu dưới 100 tỷ đồng/năm; doanh nghiệp vừa có thể lên đến 200 lao động, doanh thu dưới 300 tỷ đồng/năm.
Họ có thể là những nhà xưởng sản xuất cơ khí, quán cà phê, công ty phần mềm, doanh nghiệp xuất nhập khẩu nhỏ, hoặc thậm chí là những thương hiệu địa phương mang tham vọng vươn ra thế giới. Nhưng điểm chung của họ là gì? Chính là sự linh hoạt, khả năng thích nghi cao và một tinh thần khởi nghiệp mạnh mẽ.
TẠI SAO DNNVV LÀ XƯƠNG SỐNG CỦA NỀN KINH TẾ?
DNNVV chiếm khoảng 97% tổng số doanh nghiệp tại Việt Nam và đóng góp khoảng 45% GDP quốc gia. Nhưng con số quan trọng hơn là tỷ lệ việc làm mà họ tạo ra – khoảng 60-70% tổng số lao động trong khu vực doanh nghiệp.
Họ là những đơn vị đầu tiên đưa ra sáng kiến mới, thử nghiệm mô hình kinh doanh, tạo nên sự cạnh tranh trên thị trường. Chính họ cũng là những người tiên phong trong các lĩnh vực công nghệ, sáng tạo sản phẩm, tối ưu hóa quy trình sản xuất. Một số tập đoàn lớn ngày nay từng là DNNVV – họ bắt đầu từ con số 0 và đi lên bằng sự linh hoạt, chiến lược đúng đắn và đôi khi cả… may mắn.
KHÔNG PHẢI AI CŨNG SỐNG SÓT: NHỮNG RÀO CẢN KHÓ NHẰN
Nếu DNNVV quan trọng như vậy, tại sao họ lại khó phát triển?
1. Vốn – Bài toán muôn thuở
DNNVV thường gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn. Ngân hàng thì yêu cầu tài sản thế chấp, quỹ đầu tư mạo hiểm thì lại nhắm vào các startup có tốc độ tăng trưởng cao. Kết quả là nhiều doanh nghiệp phải tự xoay sở bằng tiền túi, vay từ người thân hoặc chấp nhận điều kiện vay không mấy lý tưởng.
2. Thiếu lợi thế cạnh tranh trước các “ông lớn”
Các tập đoàn lớn có vốn mạnh, nhân lực dày dặn, khả năng đàm phán với nhà cung cấp và đối tác tốt hơn. Trong khi đó, DNNVV thường phải chấp nhận giá thành cao hơn, lợi nhuận thấp hơn và dễ bị cạnh tranh loại khỏi thị trường nếu không tìm ra hướng đi riêng biệt.
3. Hành lang pháp lý và thủ tục hành chính phức tạp
Ở nhiều quốc gia, bao gồm cả Việt Nam, dù chính phủ có chính sách hỗ trợ nhưng thực tế thủ tục vẫn khá rườm rà. Từ giấy phép kinh doanh, thuế, kiểm tra định kỳ đến các quy định liên quan, tất cả đều khiến DNNVV tốn nhiều thời gian, chi phí mà lẽ ra có thể dành cho phát triển kinh doanh.
4. Khả năng tiếp cận công nghệ và thị trường số
Trong thời đại số, doanh nghiệp nào không lên online thì gần như bị bỏ lại phía sau. Nhưng không phải DNNVV nào cũng có đội ngũ IT chuyên nghiệp, ngân sách để chạy quảng cáo hoặc hiểu rõ cách tiếp cận khách hàng qua nền tảng số. Đây là rào cản lớn khiến họ khó mở rộng quy mô.
LỐI ĐI NÀO CHO DNNVV?
Dù khó khăn, nhưng không có nghĩa là DNNVV không thể bứt phá. Nhiều doanh nghiệp đã tìm ra hướng đi hiệu quả để sống sót và phát triển.
1. Tận dụng công nghệ và thương mại điện tử
Thay vì phụ thuộc vào cửa hàng vật lý, nhiều DNNVV đã mạnh dạn đưa sản phẩm lên các nền tảng như Shopee, Lazada, Tiki hoặc tạo website riêng. Bán hàng online không chỉ giảm chi phí mặt bằng mà còn tiếp cận khách hàng nhanh hơn.
2. Hợp tác thay vì cạnh tranh trực diện
Nhiều doanh nghiệp nhỏ chọn cách liên kết với nhau để tận dụng thế mạnh từng bên. Một xưởng gia công có thể hợp tác với một thương hiệu nội địa để cùng phát triển sản phẩm. Một startup công nghệ có thể hợp tác với chuỗi bán lẻ thay vì cố gắng mở cửa hàng riêng.
3. Linh hoạt và tập trung vào giá trị cốt lõi
DNNVV không thể cạnh tranh về giá với các tập đoàn lớn, nhưng họ có thể tạo sự khác biệt bằng chất lượng, dịch vụ cá nhân hóa hoặc sản phẩm độc đáo. Ví dụ, thay vì bán cà phê đại trà, một doanh nghiệp nhỏ có thể tập trung vào cà phê specialty với trải nghiệm khách hàng tốt hơn.
4. Học cách kêu gọi vốn thông minh hơn
Nếu không thể vay ngân hàng, DNNVV có thể tìm đến các quỹ hỗ trợ, gọi vốn cộng đồng (crowdfunding) hoặc hợp tác với các nhà đầu tư thiên thần (angel investors). Quan trọng là phải có kế hoạch tài chính rõ ràng để thuyết phục người khác đầu tư.
LỜI KẾT
Doanh nghiệp nhỏ và vừa không chỉ là những bánh răng trong bộ máy kinh tế mà còn là những chiến binh thực thụ, luôn phải thích nghi và chiến đấu để tồn tại. Mặc dù đối mặt với nhiều thách thức, nhưng với chiến lược đúng đắn và tinh thần đổi mới, họ hoàn toàn có thể vươn lên, thậm chí trở thành những “ông lớn” trong tương lai.
Nếu bạn đang có ý định khởi nghiệp, hãy chuẩn bị sẵn tinh thần. Con đường không dễ đi, nhưng nếu đi đúng hướng, phần thưởng luôn xứng đáng.
